پیوند قرنیه

پیوند قرنیه یکی از راه‌های کاربردی برای ترمیم قرنیه آسیب‌دیده است که روش‌های مختلفی دارد.

آیا تاری دید، حساسیت به نور و مشکلات خاصی در انجام فعالیت‌های روزمره خود دارید که آزارتان می‌دهند؟ در این صورت شاید پیوند قرنیه راه حل مناسبی برای شما باشد، یکی از انواع جراحی‌های چشم که در آن، قرنیه آسیب‌دیده با قرنیه‌ای سالم از فردی اهداکننده جایگزین می‌شود. این عمل ، بینایی را به بسیاری از افرادی بازمی‌گرداند که به‌دلیل بیماری یا آسیب، آن را از دست داده‌اند. در این مقاله به سوال پیوند قرنیه چیست؟ بیشتر پاسخ می‌دهیم. 

انواع روش‌های پیوند قرنیه

• پیوند قرنیه کامل

پیوند قرنیه نافذ یا کراتوپلاستی کامل روشی جراحی است که در آن کل ضخامت قرنیه آسیب‌دیده با بافت سالم اهدایی جایگزین می‌شود. این روش به‌خصوص برای افرادی مناسب خواهد بود که دچار آسیب شدید، زخم‌ها یا بیماری‌های قرنیه مانند کراتوکونوس هستند.

کراتوپلاستی شامل سه مرحله اصلی می‌شود. ابتدا جراح با استفاده از ابزار خاصی، قرنیه آسیب‌دیده را به‌طور کامل برمی‌دارد. در مرحله دوم، بافت قرنیه سالم اهدایی به‌دقت به جای قرنیه آسیب‌دیده قرار می‌گیرد. در نهایت جراح با استفاده از بخیه‌های بسیار ظریف، بافت جدید را به قرنیه اطراف متصل می‌کند.

پیوند قرنیه کامل معمولا طولانی‌ترین زمان بهبودی را در بین انواع عمل‌های مشابه دارد و ممکن است بهبودی کامل چندین هفته یا حتی ماه‌ها طول بکشد. در این دوران پس از پیوند قرنیه pk، به مراقبت‌های ویژه و پیگیری منظم با پزشک نیاز دارید تا از موفقیت جراحی و بهبود بینایی اطمینان مطمئن باشید.

• پیوند قرنیه لایه ای

پیوند قرنیه اندوتلیال یا لایه‌ای نوعی دیگر از روش‌های جراحی پیشرفته است. در این عمل تنها لایه‌های آسیب‌دیده قسمت جلویی قرنیه با لایه‌های سالم از یک قرنیه اهدایی جایگزین می‌شوند. این روش به‌ویژه برای بیمارانی موثر خواهد بود که قوز قرنیه دارند.

از جمله مزایای کراتوپلاستی اندوتلیال کاهش خطر رد پیوند است. به این دلیل که تنها لایه‌های آسیب‌دیده جایگزین می‌شوند، احتمال رد پیوند توسط بدن به‌طور قابل‌توجهی کمتر است. همچنین در این روش، بهبود بینایی سریع‌تر از پیوند قرنیه کامل رخ می‌دهد. دقت و ظرافت بالای این جراحی نیز از دیگر مزایای آن است، زیرا جراح با استفاده از تجهیزات پیشرفته می‌تواند عمل پیوند با ضخامت ناکامل قرنیه را با دقت بسیار بالایی انجام دهد. علاوه‌بر این، این روش به‌دلیل تهاجمی نبودن عوارض کمتری نسبت به روش‌های سنتی دارد.

مراحل انجام پیوند (Ek (Endothelial Keratoplasty شامل بی‌حسی موضعی، برداشتن لایه آسیب‌دیده و جایگزینی آن با لایه سالم اهدایی می‌شود. در نهایت، لایه جدید با بخیه‌های بسیار ظریف به قرنیه متصل می‌شود و پس از مدتی نیز باید برای کشیدن بخیه قرنیه به پزشکتان مراجعه کنید.

1. پیوند قرنیه لایه ای سطحی (ALTK)

کراتوپلاستی لاملار قدامی در مواقعی انجام می‌شود که فقط لایه سطحی قرنیه آسیب دیده باشد. پیوند لایه جلویی قرنیه در حقیقت نوعی جراحی پیشرفته است که مزایای بسیار زیادی دارد. دستگاه‌های پیشرفته‌ای که برای روش‌هایی مانند کراتوپلاستی لاملار قدامی (ALK) و پیوند لایه ای قدامی اندوتلیال (DSAEK) استفاده می‌شوند، دقت بسیار بالایی دارند تا لایه‌های آسیب‌دیده را بردارند و لایه جدید را جایگزین آن کنند. این روش همچنین به بهبود سریع‌تر بینایی کمک می‌کند و عوارض جانبی کمتری دارد.

2. پیوند قرنیه لایه ای سطحی و میانی (DALK)

کراتوپلاستی لاملار قدام در صورتی انجام می‌شود که داخلی‌ترین لایه قرنیه‌تان سالم باشد و آسیب در لایه‌های میانی و خارجی ایجاد شده باشد. بدین ترتیب جراحتان پیوند قرنیه دالک را روی شما اجرا می‌کند. طی جراحی پیوند لایه ای قدامی و میانی DALK، پزشک لایه‌های میانی و خارجی قرنیه را برمی‌دارد و آن‌ها را با بافت سالم اهدای قرنیه جایگزین می‌کند. پس از انجام پیوند لایه ای قدامی عمیق DALK به‌دلیل حفظ لایه داخلی قرنیه‌تان، کمتر در معرض خطر رد پیوند خواهید بود. همچنین با این روش بهبود بینایی‌تان سریع‌تر رخ می‌دهد.

3. پیوند قرنیه لایه ای عمیق (DSEK)

شیوه درمانی Descemet's Stripping Endothelial Keratoplasty یا همان کراتوپلاستی اندوتلیال دسمه به روش تراش (DSEK)، برای درمان بیماری‌های لایه داخلی قرنیه (اندوتلیوم) انجام می‌شود. طی آن پس از اهدای قرنیه، پزشک تنها لایه آسیب‌دیده قسمت داخلی را برمی‌دارد و با قرنیه اهدایی جایگزین می‌کند.

پیوند قرنیه لایه ای خلفی DSAEK مزایای خاصی نیز دارد. در این شیوه رد پیوند بسیار کمتر اتفاق می‌افتد و به‌طور کلی عوارض کمتر است. همچنین بینایی‌تان سریع‌تر بهبود می‌یابد و لایه‌های سطحی و میانی قرنیه که سالم بوده‌اند، دست نخورده باقی خواهند ماند.

اولین مرحله پیوند قرنیه روش دسک بی‌حسی موضعی است. پس از آن جراح با استفاده از ابزارهای مخصوص لایه آسیب‌دیده اندوتلیال قرنیه را برمی‌دارد. در مرحله بعدی از پیوند لایه ای عمقی اندوتلیال (DSAEK) لایه جدید با استفاده از حباب هوا در جای خود قرار می‌گیرد.

4. پیوند قرنیه لایه ای عمیق (DMEK)

کراتوپلاستی اندوتلیال غشای دسمه (DMEK) پیشرفته‌ترین شکل عمل پیوند جزئی قرنیه است. پیوند لایه ای خلقی DMEK برای بیمارهایی انجام می‌شود که درونی‌ترین لایه اندوتلیال قرنیه‌شان آسیب دیده باشد. در جراحی پیوند قرنیه به روش دمک تنها یک لایه نازک از سلول‌ها جایگزین می‌شود که امکان جایگزینی دقیق آناتومیکی سلول‌های آسیب‌دیده را فراهم می‌کند. تکنیک به‌کار رفته در عمل پیوند لایه ای خلفی قرنیه دمک باعث کاهش ریسک پس زدن و بازیابی سریع دید می‌شود.

• پیوند قرنیه با سلولهای بنیادی

پیوند قرنیه سلول بنیادی یکی دیگر از شیوه‌های کاربردی برای اصلاح آسیب‌های این ناحیه است. در این جراحی سلول‌های بنیادی از قرنیه سالم به قرنیه دیگر بیمار پیوند زده می‌شوند. اگر فقط یکی از چشم‌های بیمار به پیوند سلول قرنیه نیاز داشته باشد، ممکن است بعضی از سلول‌های بنیادی از چشم سالم بیمار گرفته شده و به چشم آسیب‌دیده پیوند زده شوند. همچنین می‌توانیم این سلول‌ها را از یکی از اقوام زنده یا اهداکننده‌ای که فوت کرده باشد، دریافت کنیم. البته در صورتی که شخص اهداکننده زنده باشد، احتمال پس زده شدن عمل کمتر خواهد بود.

• پیوند قرنیه مصنوعی

پیوند قرنیه مصنوعی چشم برای ترمیم قرنیه‌هایی به‌کار گرفته می‌شود که آسیب شدیدی دیده‌اند و نمی‌توانیم آن‌ها را به‌طور طبیعی پیوند بدهیم. در این شیوه، بخش آسیب‌دیده این ناحیه با ماده‌ای مصنوعی جایگزین می‌شود. همچنین اگر پیوند قرنیه به‌طور طبیعی موفق باشد و پس زده شود، پزشکان به این شیوه روی می‌آورند. یکی از مهم‌ترین مزایای آن دوام بالا است. همچنین باعث بهبود قابل‌توجه بینایی خواهد شد.

• پیوند قرنیه چشم در کودکان

پیوند قرنیه چشم کودکان نیز مانند بزرگسالان انجام می‌شود. پیوند قرنیه در نوزاد نیز ریسک بسیار بالایی دارد و باید پزشک بسیار ماهری آن را انجام دهد. پس از این عمل، باید برای بهبودی چشم کودک و جلوگیری از عوارض احتمالی مراقبت‌های خاصی را در پیش بگیرید. مانند:

استفاده از بانداژ: پزشک پس از عمل پیوند قرنیه در کودکان، یک بانداژ و محافظ روی چشم او قرار می‌دهد تا از چشم در طول بهبودی محافظت کند.

مراجعه منظم به پزشک: کودک باید روزانه به پزشک مراجعه کند تا روند بهبودی چشم بررسی شود.

قطره‌های چشمی و داروها: کودک باید داروهای تجویزی را به‌طور منظم مصرف کند. این داروها شامل قطره‌های چشمی برای کاهش التهاب، قرمزی و درد و همچنین داروهای ضدعفونی‌کننده برای جلوگیری از عفونت می‌شوند.

جلوگیری از فشار بر چشم: کودک نباید چشم خود را لمس کرده یا به آن فشار وارد کند.

استراحت: کودک باید پس از عمل استراحت کافی داشته باشد و از فعالیت‌های سنگین خودداری کند.

مراقبت از چشم: کودک باید از چشم خود در برابر آسیب‌های خارجی محافظت کند.

• پیوند قرنیه برای قوز قرنیه

قوز قرنیه نوعی بیماری چشمی است که در آن قرنیه در بعضی نقاط نازک و در بعضی دیگر برجسته می‌شود. این بیماری باعث کاهش بینایی و تاری دید خواهد شد و پیوند قرنیه قوز قرنیه راهی موثر برای بهبود بینایی این افراد است.

پیوند قوز قرنیه چشم زمانی لازم خواهد بود که بیماری به حدی پیشرفت کند که درمان‌های بدون نیاز به جراحی دیگر موثر نباشد. همچنین اگر کاهش بینایی به حدی برسد که فعالیت‌های روزانه مختل شوند، باید این عمل را انتخاب کنید. اگر درمان‌هایی مانند کراس‌لینکینگ قرنیه یا ICRS نیز نتیجه مطلوبی نداشته باشند، بهتر است عمل پیوند قرنیه برای قوز قرنیه را انجام دهید.

• پیوند قرنیه برای تنبلی چشم

وقتی سایر درمان‌ها برای تنبلی چشم موثر نیستند، می‌توانید این راهکار را در پیش بگیرید. همچنین زمانی که تنبلی چشم فرد را در خطر آمبلیوپی غیرقابل برگشت یا از دست دادن بینایی قرار دهد، باید از طریق پیوند آن را درمان کرد. آمبلیوپی وضعیتی است که در آن، یک چشم بینایی ضعیفی دارد. زیرا با مغز هماهنگ نیست. برای جلوگیری از نابینایی دائمی ناشی از تنبلی چشم یا از دست دادن قدرت درک عمق، باید کراتوپلاستی انجام شود.

عمل پیوند قرنیه چگونه است؟

پیش از اینکه برای جراحی به پزشک مراجعه کنید، باید بدانید که پیوند قرنیه چشم چگونه است. همچنین باید معاینه کامل چشمی انجام دهید تا پزشک به‌دنبال شرایطی باشد که شاید پس از جراحی باعث عوارض می‌شوند. او همچنین اندازه چشمتان را می‌گیرد تا بفهمد به چه قرنیه‌ای با چه اندازه‌‌ای نیاز دارید.پزشک متخصص شما تمام داروها و مکمل هایی که در حال مصرفشان هستید را بررسی میکند  ، زیرا شاید لازم باشد مصرف بعضی از آن‌ها را قبل یا بعد از عمل متوقف کنید. همچنین درمان سایر مشکلات چشمی مانند عفونت یا تورم ضروری است ، زیرا شاید شانس شما را برای عمل موفقیت‌آمیز کاهش دهند.

یکی دیگر از مراحل در نحوه پیوند قرنیه چشم، پیدا کردن قرنیه اهدایی است. معمولا در این جراحی‌ها از قرنیه افراد فوت‌شده استفاده می‌شود. قرنیه افرادی که به‌دلایل ناشناخته فوت کرده‌اند استفاده نمی‌شود. قرنیه افرادی که قبلا جراحی چشم، بیماری چشمی یا شرایط خاصی داشته‌اند، مانند بیماری‌های مسری نیز قابل استفاده نیست.

می‌توانید از پزشکتان بخواهید تا دقیقا شرح دهد که پیوند قرنیه به چه صورت است. اما به‌طور کلی در کنار ماده بی‌حسی، پیش از جراحی دارویی به شما می‌دهند تا احساس آرامش بیشتری داشته باشید و کمتر مضطرب شوید. جراحی تنها روی یک چشم انجام می‌شود و پس از آن، در صورت نیاز چشم دیگر جراحی می‌شود. مدت عمل نیز به وضعیت خودتان بستگی دارد.

فواید پیوند قرنیه

• بهبود بینایی
• توقف پیشرفت بیماری
• بهبود کیفیت زندگی
• درمان دائمی

مراقبت بعد از پیوند قرنیه

پس از عمل ابتدا داروهای تجویزی را بگیرید. قطره‌های چشمی و سایر داروها به کنترل عفونت، تورم و درد کمک می‌کند. قطره‌های چشمی به سرکوب سیستم ایمنی و جلوگیری از رد شدن پیوند کمک خواهند کرد. پزشک به شما توصیه می‌کند تا پس از کشیدن بخیه پیوند قرنیه از محافظ چشم استفاده کنید. این محافظ یا عینک از چشم شما در هنگام بهبودی محافظت می‌کند.

برای بهبود سریع‌تر از پیوند قرنیه بعد از عمل باید به پشت دراز بکشید. بسته به نوع پیوند، ممکن است مجبور شوید مدتی بعد از جراحی این کار را انجام دهید. بدین ترتیب به بافت جدید کمک می‌کنید تا در جای خود بماند.

پیوند قرنیه مراقبت زیادی می‌خواهد و باید حواستان باشد تا جایی از بدنتان آسیب نبیند. برنامه‌ریزی کنید تا بعد از جراحی، فعالیت زیاد و خطرناکی نداشته باشید. البته می‌توانید فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهید. ورزش‌های سبک نیز مشکلی برای عمل ایجاد نمی‌کنند.

از طرفی چشم خود را نمالید و آن را فشار ندهید. از این به‌بعد باید بیشتر احتیاط کنید تا چشم‌هایتان آسیب نبینند. به‌طور مرتب ویزیت‌های بررسی چشمتان را پس از جراحی ادامه دهید. این روند حداقل تا یک سال ادامه دارد تا جراح به‌طور منظم روند پیشرفت و بهبودی چشمتان را بررسی کند. هدف از آن نظارت بر پیشرفت شما و کنترل عوارض احتمالی است.

حداقل مدتی طول می‌کشد تا دید چشم شما بعد از عمل بهبود یابد. البته این روند به سلامت عمومی شما و دلیل جراحی بستگی دارد. توجه داشته باشید که باید تا سال‌ها مراقب باشید تا عوارض عمل ظاهر نشوند. به‌همین دلیل باید سالانه به پزشک مراجعه کنید تا چنین عوارضی کنترل شوند.

عوارض پیوند قرنیه

حالا شاید این سوال برایتان پیش بیاید که آیا پیوند قرنیه خطرناک است؟ به‌طور کلی عوارض و رد پیوند قرنیه به شرح زیر است:

• گرفتگی عروق قرنیه: این عارضه زمانی رخ می‌دهد که عروق خونی جدید در قرنیه رشد می‌کنند. این عروق می‌توانند دید را کاهش داده و خطر رد پیوند را افزایش بدهند.
• رد پیوند: پیوند قرنیه عوارض دیگری مانند رد پیوند دارد. سیستم ایمنی بدن ممکن است بافت اهدایی را به‌عنوان جسم خارجی تشخیص دهد و آن را رد کند. این عارضه شاید منجر به کاهش بینایی یا حتی از بین رفتن کامل بینایی شود.
• عفونت: عفونت‌ها باعث التهاب، درد و کاهش بینایی می‌شوند.
• آب مروارید: در بعضی موارد، این جراحی و عوارض آن ممکن است منجر به ایجاد آب مروارید شوند.
• افزایش فشار داخل چشم: فشار داخل چشم احتمال دارد پس از عمل افزایش یابد. این عارضه شاید به عصب بینایی آسیب برساند.
• فشردگی شبکیه: در بعضی موارد، این جراحی منجر به فشردگی شبکیه می‌شود. همچنین باعث کاهش بینایی و حتی نابینایی خواهد شد.

چرا پیوند قرنیه پس زده میشود؟

• واکنش سیستم ایمنی: سیستم ایمنی بدن هر فردی به‌صورت منحصربه‌فرد عمل می‌کند. برخی افراد نسبت به بافت‌های اهدایی واکنش شدیدتری نشان می‌دهند.
• نوع بیماری زمینه‌ای: بیماری‌های زمینه ای مانند بیماری‌های خود ایمنی، ممکن است خطر پس زدن پیوند را افزایش دهند.
• نوع جراحی: نوع جراحی پیوند قرنیه و تکنیک‌های استفاده شده در آن نیز بر احتمال پس زدن پیوند تاثیرگذار خواهند بود.
• مراقبت‌های پس از عمل: رعایت نکردن دقیق مراقبت‌های پس از عمل مانند استفاده منظم از قطره‌های چشمی و مراجعه به پزشک شاید خطر پس زدن پیوند را افزایش دهد.
• عوامل دیگر: عوامل دیگری مانند سن بیمار، نوع بافت اهدایی و وجود عفونت نیز بر احتمال پس زدن پیوند موثر خواهند بود.

آیا پیوند قرنیه درد دارد؟

خیر، این عمل دردناک نیست. زیرا قبل از جراحی، ناحیه اطراف چشم با بی‌حسی موضعی بی‌حس می‌شود تا بیمار در طول عمل هیچ دردی احساس نکند.

بااین‌حال، پس از عمل ممکن است بعضی احساسات ناخوشایند را تجربه کنید که شامل درد خفیف، سوزش و خشکی چشم، و حساسیت به نور می‌شوند. برای کاهش درد و ناراحتی و احساس وجود جسمی خارجی در چشم می‌توانید از مسکن‌های تجویزی پزشکتان استفاده کنید تا درد کنترل شود.

سوزش و خشکی چشم نیز به‌دلیل استفاده از قطره‌های چشمی و فرایند جراحی طبیعی هستند و معمولا با گذشت زمان بهبود می‌یابند. حساسیت به نور نیز پس از عمل طبیعی است و به‌تدریج کاهش می‌یابد.

قیمت پیوند قرنیه چشم

هزینه پیوند قرنیه چشم به چندین عامل بستگی دارد که هرکدام تاثیر قابل‌توجهی بر هزینه نهایی خواهند داشت. یکی از آن‌ها نوع پیوند است. هزینه عمل پیوند قرنیه لایه‌ای معمولا کمتر از پیوند قرنیه کامل خواهد بود. انتخاب نوع پیوند نیز بر اساس نیاز شما و شرایط پزشکی‌تان انجام می‌شود.

عوامل دیگری مانند هزینه‌های اهدای بافت نیز نقش مهمی دارند. قیمت قرنیه اهدایی ممکن است متفاوت باشد و به سازمان‌های مربوطه و هزینه‌های مرتبط با جمع‌آوری و نگهداری بافت وابسته است. تخصص جراح نیز بر هزینه عمل تاثیر دارد. جراحان باتجربه معمولا هزینه‌های بالاتری دارند.

البته اینکه هزینه عمل پیوند قرنیه چشم چقدر است به عوامل دیگری نیز بستگی دارد، مانند تجهیزات و امکانات بیمارستان. بیمارستان‌های خصوصی معمولا هزینه‌های بیشتری نسبت به بیمارستان‌های دولتی دارند. همچنین مراقبت‌های پس از عمل مانند ویزیت‌های بعدی، داروها و درمان‌های تکمیلی را باید در نظر بگیرید.