جراحی پلاستیک
26 آذر 1404

برای درک دقیق این عارضه، باید نگاهی به اصول آیرودینامیک (Aerodynamics) در مجاری تنفسی بیندازیم.
در حالت نرمال، ساختار داخلی بینی به گونهای طراحی شده که هوا را بدون اصطکاک زیاد عبور دهد.
اما زمانی که ساختار آناتومیک تغییر میکند، فیزیک جریان هوا نیز دگرگون میشود.
این تغییرات فیزیکی، اصلیترین علت سوت کشیدن بینی بعد عمل جراحی یا در اثر ضربه هستند.
صدا زمانی تولید میشود که جریان هوا به جای عبور روان، دچار لرزش یا تغییر سرعت ناگهانی شود.
درست مانند یک ساز بادی، شکل مجرا تعیینکننده نوع صدایی است که میشنویم.
عوامل فیزیکی اصلی در تولید این صدا شامل سه پدیده مهم هستند که در ادامه بررسی میکنیم.
در یک بینی سالم و استاندارد، جریان هوا به صورت لامینار یا لایهای است.
این یعنی لایههای هوا به آرامی و موازی با هم، بدون تداخل حرکت میکنند.
(توضیح ساده: مثل آب در یک رودخانه آرام که بدون موج حرکت میکند).
وقتی دیوارههای بینی صاف و باز هستند، هوا با کمترین مقاومت عبور میکند و هیچ صدایی تولید نمیشود.
اما اگر زائدهای (مثل اسکار یا انحراف) در مسیر باشد، این نظم به هم میریزد.
اختلال در جریان لامینار، اولین جرقه برای تولید صداهای تنفسی است.
وقتی مسیر عبور هوا به هر دلیلی تنگ شود، جریان لایهای تبدیل به جریان توروبولانس یا متلاطم میشود.
در این حالت، مولکولهای هوا به جای حرکت مستقیم، شروع به چرخیدن و برخورد با دیوارههای مخاطی میکنند.
(توضیح ساده: مثل زمانی که آب رودخانه به صخرهها میخورد و کف میکند).
این برخوردها باعث لرزش بافتهای نرم و ایجاد صدای "خِرخِر" یا سوتهای بم میشود.
تلاطم هوایی معمولاً در اثر تورم شاخکها (Turbinate Hypertrophy) یا تنگی دریچه بینی رخ میدهد.
این مکانیسم، مسئول اصلی ایجاد صدای سوتِ تیز و فرکانس بالا است.
طبق اصل برنولی (Bernoulli's principle)، وقتی حجم زیادی از هوا مجبور شود از یک سوراخ بسیار ریز عبور کند، سرعتش به شدت افزایش مییابد.
(توضیح ساده: مثل وقتی که لبهایتان را جمع میکنید تا سوت بزنید).
افزایش سرعت هوا باعث افت فشار در لبههای سوراخ میشود.
این اتفاق معمولاً در موارد پرفوراسیون سپتوم (سوراخ شدن تیغه میانی بینی) رخ میدهد.
هوای پرفشار از سوراخ تیغه رد شده و صدایی شبیه به سوت قطار یا قوری جوشآمده تولید میکند.

همه صداهای اضافی که از بینی شنیده میشوند، نگرانکننده نیستند.
برای تشخیص درست و درمان، باید زمان شروع این صدا را بررسی کنیم.
آیا بلافاصله بعد از عمل شروع شده یا ماهها بعد ظاهر شده است؟
ما این عوامل را به دو دسته کلی "زودگذر" و "ساختاری" تقسیم میکنیم.
شناخت این تفاوت، استرس بیماران را در هفتههای اول کاهش میدهد.
در هفتههای ابتدایی پس از رینوپلاستی، آناتومی داخل بینی هنوز ملتهب و متغیر است.
اغلب بیماران در این دوره صداهایی میشنوند که با تکمیل دوره نقاهت خودبهخود رفع میشوند.
تجربه بیماران نشان میدهد که اکثر این صداها با شستشوی منظم کاهش مییابد.
تجمع ترشحات خشک شده و لختههای خون، شایعترین مانع در مسیر تنفس است.
این موانع فیزیکی کوچک، مانند سنگریزههایی در مسیر جریان هوا عمل میکنند.
برخورد هوا با این دلمهها، باعث تغییر جهت ناگهانی جریان و ایجاد صدا میشود.
(توضیح ساده: دلمه یا Crusting همان پوستههای خشکی است که روی زخم بسته میشود).
ورم بافتهای داخلی، فضای عبور هوا را به شدت محدود میکند.
این تنگی مجرا باعث میشود هوا با فشار بیشتری وارد شود.
در نتیجه، بیمار ممکن است صدای فس فس بینی بعد جراحی را تجربه کند.
این صدا معمولاً هنگام کشیدن نفس عمیق یا دراز کشیدن بیشتر شنیده میشود.
اگر سوت کشیدن بینی بعد از ۶ ماه همچنان ادامه داشت، زنگ خطر به صدا در میآید.
در این مرحله، احتمالاً با یک نقص در آناتومی یا اسکلت بینی روبرو هستیم.
این مشکلات معمولاً خودبهخود حل نمیشوند و نیاز به بررسی دقیق آندوسکوپیک دارند.
ایجاد حفره در تیغه میانی بینی، کلاسیکترین دلیل سوت کشیدن دائمی است.
این سوراخ باعث ارتباط غیرطبیعی بین دو حفره بینی میشود.
جالب است بدانید که هرچقدر سوراخ کوچکتر باشد، احتمال سوت کشیدن بیشتر است.
سوراخهای ریز (Pinpoint) باعث عبور هوا با سرعت بالا و صدای سوت تیز میشوند.
اما سوراخهای بزرگ، بیشتر باعث خشکی شدید و خونریزی میشوند تا صدای سوت.
ضعف غضروفهای کناری باعث میشود پرههای بینی هنگام دم به داخل جمع شوند.
(توضیح ساده: دیواره بینی تحمل فشار هوا را ندارد و روی هم میخوابد).
گاهی بافت زخمی، پلی بین دیواره میانی و کناری بینی ایجاد میکند.
این پلهای گوشتی مسیر هوا را قطع کرده و باعث تلاطم جریان میشوند.
گاهی جراح فقط قسمت جلویی تیغه را اصلاح میکند و انحرافهای عمقی باقی میمانند.
خارهای استخوانی (Spurs) در انتهای بینی میتوانند جریان هوا را منحرف کنند.

بسیاری از مراجعین هر نوع صدای غیرعادی تنفسی را "سوت" مینامند، اما از نظر پزشکی تفاوتهای مهمی وجود دارد.
تشخیص دقیق نوع صدا، کلید اصلی برای انتخاب روش مناسب درمان صدای تنفس بعد از عمل بینی است.
صدای سوت واقعی (Whistling) معمولاً یک نوتِ موسیقی ممتد و تیز است که اغلب هنگام دَم شنیده میشود.
اما سایر صداها ممکن است ناشی از لرزش بافت، وجود مایعات یا تنگی مجاری پایینتر باشند.
پزشک با گوش دادن دقیق و استفاده از آندوسکوپی، منشأ صدا را تفکیک میکند.
در ادامه، تفاوت سوت را با سایر صداهای رایج بررسی میکنیم تا نگرانیهای بیمورد برطرف شود.
سوت یک صدای فرکانس بالا و تیز است که معمولاً به دلیل عبور هوا از یک سوراخ ریز ایجاد میشود.
این صدا اغلب در بیداری و با تنفس عادی هم شنیده میشود و حالتی ثابت دارد.
در مقابل، خرخر یا اِسنورینگ صدایی بم، خشن و لرزشی است.
خرخر ناشی از ارتعاش کام نرم و بافتهای شل گلو است، نه مشکل ساختاری در نوک بینی.
(توضیح ساده: سوت مثل فلوت است، اما خرخر مثل صدای موتور).
گاهی صدای شنیده شده ناشی از تورم مخاط یا وجود ترشحات غلیظ است، نه سوراخ سپتوم.
این صدا معمولاً حالتی "تودماغی" یا "خیس" دارد و مداوم نیست.
ویژگی مهم این نوع صدا تغییر پذیری آن است؛ یعنی با تخلیه بینی یا شستشو تغییر میکند.
اگر با استفاده از قطرههای ضداحتقان صدا قطع شد، مشکل شما سوت نیست، بلکه گرفتگی است.
خسخس سینه اغلب با سوت بینی اشتباه گرفته میشود، اما منشأ آن متفاوت است.
این صدا معمولاً هنگام بازدم (بیرون دادن نفس) شنیده میشود و از قفسه سینه یا گلو میآید.
آلرژیهای فصلی و آسم میتوانند باعث تنگ شدن برونشها و ایجاد این صدا شوند.
اگر صدا با سرفه همراه است یا با داروهای استنشاقی ریوی بهتر میشود، ربطی به جراحی بینی ندارد.
برای درمان قطعی سوت کشیدن دماغ، حدس و گمان کافی نیست و باید محل دقیق اختلال جریان هوا مشخص شود.
تشخیص اشتباه میتواند منجر به جراحیهای ترمیمی بیفایده و تحمیل هزینه اضافی به بیمار شود.
پزشکان متخصص گوش، حلق و بینی (ENT) از یک پروتکل گامبهگام برای یافتن علت استفاده میکنند.
این روند از معاینات ساده مطب شروع شده و در صورت نیاز به تصویربرداریهای پیشرفته ختم میشود.
هدف اصلی، تفکیک گرفتگیهای ساده مخاطی از نواقص جدی در اسکلت بینی است.
در ادامه، ابزارها و روشهای استاندارد تشخیصی را بررسی میکنیم.
اولین قدم، مشاهده مستقیم فضای داخلی بینی با استفاده از ابزاری به نام اسپکولوم (Nasal Speculum) است.
جراح با این وسیله پرههای بینی را کنار میزند تا بخش جلویی تیغه سپتوم را ببیند.
(توضیح ساده: اسپکولوم ابزاری انبر مانند است که سوراخ بینی را باز نگه میدارد).
سوراخهای جلویی سپتوم، بخیههای شل شده و دلمههای خشک بزرگ در این مرحله دیده میشوند.
طبق گزارش کاربران، پزشک معمولاً از بیمار میخواهد که با شدت نفس بکشد تا محل تولید صدا را پیدا کند.
اگر منشأ صدا در قسمتهای جلویی نباشد، نیاز به دید عمیقتری داریم که با چشم غیرمسلح ممکن نیست.
در این روش، یک لوله باریک و منعطف مجهز به دوربین (آندوسکوپ) وارد مجاری بینی میشود.
این ابزار امکان بررسی دقیق نواحی خلفی (عقبی)، وضعیت شاخکها و دهانه سینوسها را فراهم میکند.
آندوسکوپی بهترین روش برای یافتن سوراخهای ریز و مخفی در انتهای تیغه بینی است.
این معاینه معمولاً سرپایی و با استفاده از اسپری بیحسی موضعی انجام میشود و دردی ندارد.
زمانی که شک به مشکلات ساختاری پیچیده یا نیاز به جراحی ترمیمی باشد، تصویربرداری ضروری است.
سیتیاسکن یک نقشه سه بعدی دقیق از استخوانها، غضروفها و حفرات سینوسی ارائه میدهد.
این اسکن نشان میدهد که آیا سوت کشیدن دماغ ناشی از انحراف استخوانی است یا تورم بافت نرم.
همچنین اندازه دقیق پرفوراسیون سپتوم و ضخامت غضروفهای باقیمانده برای پیوند را مشخص میکند.

قبل از اینکه نگران جراحی مجدد باشید، باید بدانید بسیاری از صداها با مراقبتهای ساده قابل کنترل هستند.
اغلب اوقات، شکایت اصلی بیمار از گرفتگی و صدا دادن بینی، ریشه در خشکی شدید مخاط یا التهابهای باقیمانده دارد.
درمانهای محافظهکارانه (Conservative Management) خط اول برخورد با این عارضه هستند.
هدف اصلی این روشها، بازگرداندن رطوبت طبیعی، کاهش اصطکاک هوا و ترمیم بافتهای آسیبدیدهی سطحی است.
اگر مشکل شما ناشی از دلمههای خشک یا تورم باشد، این راهکارها معجزه میکنند.
خشکی مخاط، دشمن شماره یک تنفس بیصدا است و باعث تشدید تلاطم جریان هوا میشود.
شستشوی منظم نهتنها مسیر را باز میکند، بلکه به ترمیم سریعتر مژکهای تنفسی (Cilia) کمک میکند.
تجربه بیماران نشان میدهد که تغییر نحوه شستشو، نیمی از صداهای آزاردهنده را حذف میکند.
سرم ایزوتونیک (نرمال سالین) برای شستشوی روزانه و سرم هیپرتونیک برای کاهش ورم شدید مناسب است.
(توضیح ساده: سرم هیپرتونیک نمک بیشتری دارد و آب اضافی بافت را میکشد).
استفاده از پماد ویتامین A استریل (چشمی) به ترمیم زخمها و پیشگیری از خشکی کمک میکند.
هوای خشک اتاق خواب، باعث سفت شدن ترشحات و تنگ شدن مجاری تنفسی در طول شب میشود.
استفاده از دستگاه بخور سرد در کنار تخت، رطوبت محیط را به حد ایدهآل (بین ۳۰ تا ۵۰ درصد) میرساند.
رطوبت کافی باعث میشود هوا نرمتر عبور کند و صدای سوت به حداقل برسد.
اگر علت سوت کشیدن، سوراخ بودن تیغه میانی (سپتوم) باشد و بیمار نخواهد جراحی کند، از دکمه سپتال استفاده میشود.
این وسیله یک قطعه سیلیکونی پزشکی است که مثل دکمه دو طرف سوراخ را میپوشاند.
پزشک در مطب و بدون بیهوشی این پروتز را جاگذاری میکند تا مسیر نشت هوا بسته شود.
وقتی درمانهای نگهدارنده پاسخگو نباشند، جراحی ترمیمی (Revision) تنها راه چاره است.
معمولاً علت سوت کشیدن بینی بعد عمل در موارد مزمن، تخریب بافت یا افتادگی شدید دریچههاست.
این جراحی بسیار پیچیدهتر از عمل اول است و نیاز به مهارت بالای جراح دارد.
هدف اصلی در این عمل، بازسازی آناتومی طبیعی و بستن مسیرهای نشت هواست.
بیماران باید بدانند که این جراحی معمولاً نیاز به بیهوشی عمومی دارد و دوره نقاهت آن حساس است.
اگر بعد از گذشت یک سال، صدا همچنان آزاردهنده است، باید به فکر جراحی باشید.
همچنین اگر سوت کشیدن با خونریزی مداوم، خشکی غیرقابل کنترل یا درد همراه باشد، صبر جایز نیست.
در این شرایط، تغییرات ساختاری خودبهخود ترمیم نمیشوند و بافت تخریبشده نیاز به بازسازی دارد.
بستن سوراخ تیغه میانی (Septal Perforation Repair) یکی از دشوارترین چالشهای جراحی بینی است.
جراح باید حفرهای را که هوا با سرعت از آن فرار میکند، کاملاً و با دقت مسدود کند.
انتخاب روش جراحی دقیقاً به اندازه و محل قرارگیری سوراخ بستگی دارد.
جراح بافت سالم و پرخون مخاطی را از بخشهای کناری جدا کرده و روی سوراخ میچرخاند.
(توضیح ساده: مثل وصله کردن قسمت پاره شده لباس با استفاده از پارچه اضافه کنارش).
برای بستن سوراخهای بزرگ که تکیهگاه ندارند، از غضروف دنده یا گوش به عنوان داربست استفاده میشود.
اگر تنگی دریچه میانی باعث تلاطم هوا و صدا شده، از گرافتهای بازکننده استفاده میشود.
این نوارهای غضروفی مستطیلی، بین تیغه و دیواره بینی کاشته میشوند تا مسیر تنفس را باز نگه دارند.
(توضیح ساده: مثل گذاشتن یک تکه چوب لای در برای جلوگیری از بسته شدن آن).
شاید در نگاه اول، سوت کشیدن بینی تنها یک صدای مزاحم به نظر برسد.
اما این علامت هشداردهنده، میتواند ابعاد مختلف سلامت جسمی و روانی فرد را درگیر کند.
نادیده گرفتن این عارضه، فراتر از یک مشکل شنوایی است و به مرور زمان فرسایشی میشود.
بسیاری از بیماران گزارش میدهند که تمرکز و آرامش روزانه خود را از دست دادهاند.
در این بخش، تاثیرات عمیق این اختلال بر سبک زندگی را بررسی میکنیم.
صدای سوت معمولاً در حالت درازکش و هنگام خواب شبانه تشدید میشود.
این تلاطم هوایی نشاندهنده مقاومت در برابر عبور اکسیژن است که مغز را هوشیار نگه میدارد.
بیمار برای فرار از این صدا مدام غلت میزند و خواب عمیق (REM) را تجربه نمیکند.
در موارد شدید، این انسداد نسبی میتواند زمینه را برای وقفه تنفسی یا آپنه خواب فراهم کند.
خستگی مزمن صبحگاهی، اولین نشانه این اختلال در چرخه خواب است.
وقتی مسیر بینی پرسروصدا و تنگ باشد، بدن ناخودآگاه به تنفس دهانی روی میآورد.
بینی وظیفه گرم و مرطوب کردن هوا را دارد، اما دهان این قابلیت را ندارد.
عبور هوای خشک از گلو باعث خشکی شدید، گلودردهای صبحگاهی و پوسیدگی زودرس دندانها میشود.
این تغییر الگوی تنفس، در درازمدت فرم فک و صورت را نیز تحت تاثیر قرار میدهد.
شنیده شدن صدای فس فس بینی بعد جراحی در محیطهای ساکت، کابوس بسیاری از مراجعین است.
تصور کنید در یک جلسه کاری مهم یا کتابخانه هستید و هر دم و بازدم شما شنیده میشود.
تجربه بیماران نشان میدهد که این مسئله باعث انزوا، کاهش اعتماد به نفس و اضطراب اجتماعی میشود.
فرد مدام نگران قضاوت دیگران است و سعی میکند تنفس خود را حبس یا کنترل کند.
این فشار روانی مداوم، استرس اکسیداتیو بدن را بالا برده و پروسه ترمیم را کند میکند.
یکی از دغدغههای اصلی بیماران پس از درگیر شدن با عوارض جراحی، بار مالی درمان مجدد است.
بسیاری از افراد تصور میکنند که چون عمل اولیه زیبایی بوده، تمام عوارض آن نیز در دسته زیبایی قرار میگیرد.
اما خوشبختانه سیستمهای بیمه درمانی بین "اصلاح ظاهر" و "رفع نقص عملکردی" تفاوت قائل هستند.
هزینه نهایی درمان صدای تنفس بعد از عمل بینی بستگی به نوع مداخله (سرپایی یا اتاق عمل) دارد.
اگر مشکل با یک پروسه سرپایی مثل گذاشتن پروتز حل شود، هزینه کمتر است.
اما جراحیهای بازسازی که نیاز به پیوند غضروف دنده دارند، هزینههای سنگینتری شامل هزینه بیمارستان و تیم بیهوشی دارند.
آیا عمل ترمیم سوراخ بینی شامل بیمه درمانی میشود؟
پاسخ کوتاه "بله" است، اما به شرط اثبات پزشکی.
سوراخ شدن تیغه بینی (Septal Perforation) یک عارضه پاتولوژیک و درمانی محسوب میشود، نه زیبایی.
از آنجا که این عارضه سلامت تنفسی را به خطر میاندازد، اکثر بیمههای پایه و تکمیلی هزینه آن را پوشش میدهند.
برای دریافت هزینه، نیاز به مدارک مستند مثل گزارش سیتیاسکن و تاییدیه پزشک معتمد دارید که نشان دهد عمل جنبه درمانی دارد.
جراحیهایی که صرفاً برای تغییر شکل ظاهری انجام میشوند (Cosmetic)، تعرفه آزاد دارند و شامل بیمه نیستند.
اما جراحیهایی که هدفشان باز کردن راه تنفس یا بستن سوراخ سپتوم است (Functional)، تعرفه درمانی دارند.
در بسیاری از موارد، جراح این دو را ترکیب میکند (سپتورینوپلاستی).
در این حالت، بیمه بخشی از هزینه که مربوط به اصلاح تیغه و تنفس است را پرداخت میکند و مابه التفاوت زیبایی به عهده بیمار است.
در نهایت، باید توجه داشت که سوت کشیدن بینی صرفاً یک صدای آزاردهنده نیست، بلکه یک نشانه بالینی مهم است.
این پدیده اغلب گواهی بر وجود یک اختلال ساختاری در مسیر عبور جریان هوا است.
همانطور که اشاره شد، شایعترین علت این عارضه، بهویژه پس از عملهای زیبایی یا انحراف، ایجاد سوراخ در تیغه میانی بینی (Septal Perforation) است.
وقتی هوا سعی میکند از این منفذ باریک عبور کند، دچار تلاطم (Turbulence) شده و صدای سوت تولید میشود.
توضیح: تلاطم به معنای برهم خوردن جریان صاف و مستقیم هوا و ایجاد گردابههای هوایی است.
تجربه بیماران نشان میدهد که نادیده گرفتن این "سوت کشیدن دماغ" میتواند فراتر از یک مزاحمت صوتی باشد.
خشکی مزمن مخاط، تشکیل دلمههای دردناک (کراست) و خونریزیهای مکرر از پیامدهای عدم درمان است.
بنابراین، مراجعه زودهنگام به متخصص گوش و حلق و بینی یا جراح پلاستیک برای معاینه دقیق داخلی ضروری است.
خوشبختانه، با تشخیص صحیح اندازه و محل آسیب، روشهای درمانی موثری وجود دارد.
این درمانها طیفی از مراقبتهای حمایتی برای مرطوب نگه داشتن بینی تا جراحیهای ترمیمی پیچیده برای بستن سوراخ تیغه را شامل میشوند تا تنفسی آرام و بیصدا بازگردد.
پـر بـازدیـد تـرین مطـالب
دسته بندی نشده
12 آبان 1404
کلوملا، بخش میانی بینی، به شکلها و ویژگیهای مختلفی تقسیم میشود و تغییرات ...
نفر این مقاله را مطالعه کردند.
دسته بندی نشده
28 فروردین 1404
هماتوم سپتوم بینی: تجمع خون بین تیغه و مخاط بینی در اثر ضربه، جراحی یا بیما ...
نفر این مقاله را مطالعه کردند.
خیر، این پروتز یک راهکار کنترلی است، نه درمان قطعی. دکمه سپتال نیاز به نظافت دورهای توسط پزشک دارد و ممکن است پس از چند سال فرسوده شده و نیاز به تعویض داشته باشد.
بله، مصرف طولانی قطرههای دکونژستانت (بیش از ۳ روز) باعث خشکی شدید و مرگ بافت مخاطی میشود که در نهایت میتواند منجر به سوراخ شدن تیغه بینی و ایجاد صدا گردد.
زیرا عمل "دَم" باعث ایجاد فشار منفی در داخل بینی میشود که دیوارههای ضعیف یا دریچه تنگ را به سمت داخل میکشد (کلاپس)، اما بازدم مجرا را بازتر میکند.
خیر، سوت کشیدن عمدتاً نشانه سوراخ شدن تیغه سپتوم یا تنگی دریچه داخلی است. پس زدن پیوند (Rejection) معمولاً با علائمی نظیر قرمزی، گرمی، تورم پیشرونده و ترشح عفونی بروز میکند.
نظـــرات مخاطبـــان
امتیـــاز دهیـــد!
0