ارتودنسی می‌تواند یک راه مؤثر و سریع برای اصلاح نامرتبی دندان‌ها باشد

ارتودنسی می‌تواند یک راه مؤثر و سریع برای اصلاح نامرتبی دندان‌ها باشد. در حال حاضر، درمان با ارتودنسی از موثرترین روش‌ها برای مشکلات دندان و فک بوده و مدت زمان طولانی این درمان نیز از دغدغه‌های بیماران است. این درمان اغلب بین ۶ ماه تا ۳ سال طول کشیده و در این میان ممکن است دندانپزشک از راه حل‌های دیگری برای کاهش زمان درمان به عنوان ارتودنسی کوتاه مدت استفاده کند. آیا همه افراد می‌توانند از این نوع درمان در ارتودنسی استفاده کنند؟ با توجه به عوامل مؤثر روی کاهش مدت زمان ارتودنسی، در ادامه به موارد مرتبط با آن خواهیم پرداخت.

عوامل مؤثر بر زمان درمان ارتودنسی

نوع و شدت مال اکلوژن: مال اکلوژن یا ناهماهنگی بین دندان‌ها در فک بالا و پایین می‌تواند تاثیر مستقیمی روی طول درمان با ارتودنسی داشته باشد. در صورت وجود مال اکلوژن خفیف، درمان با ارتودنسی بین ۶ تا ۱۲ ماه طول می‌کشد. در مقابل، در صورت وجود مال اکلوژن متوسط و شدید ممکن است نیاز به درمان طولانی‌تر بین ۱۲ تا ۲۴ ماه باشد. هرچه مشکلات مربوط به ناهنجاری‌های فک و دندان پیچیده‌تر باشد، نیاز به ارتودنسی طولانی‌تری خواهد بود.
 

انتخاب نوع درمان ( بریس‌ها، الاینر‌ها و... ): نوع درمان به کار گرفته شده نیز در مدت زمان ارتودنسی سریع دندان نقش دارند. به عنوان مثال، استفاده از بریس‌های فلزی سنتی همراه با طول درمان ۱۸ تا ۳۰ ماهه خواهد بود. همچنین بریس‌های سرامیکی نیز همانند بریس‌های فلزی طول درمان طولانی‌تری دارند. الاینر‌های شفاف که اغلب برای موارد خفیف تا متوسط استفاده می‌شوند می‌توانند تنها در ۶ تا ۱۸ ماه درمان را تکمیل کنند.
 

مهارت ارتودنتیست: میزان مهارت و تجربه متخصص ارتودنسی نیز روی سرعت و کیفیت درمان موثر است. زیرا متخصص با تجربه می‌تواند از روش‌های کوتاه کردن زمان ارتودنسی و از تکنیک‌های مدرن و به روز به صورت موثر استفاده کرده و مدت زمان درمان را کاهش دهد.
 

سن بیمار: از دیگر عوامل کلیدی در کاهش مدت زمان ارتودنسی سریع دندان، سن بیمار است. کودکان و نوجوانان به دلیل داشتن استخوان‌های فک انعطاف پذیرتر، درمان ارتودنسی کوتاه‌تری دارند. در حالی که افراد بالای ۱۸ سال به دلیل سخت بودن استخوان‌ها و کند شدن حرکت دندان‌ها، درمان طولانی‌تری در ارتودنسی کوتاه مدت خواهند داشت.
 

ویژگی‌های فک و دندان‌های بیمار: ساختار فک و ویژگی‌های دندانی در هر فرد متفاوت بوده و ممکن است برخی افراد به شکل طبیعی و ژنتیکی دارای استخوان فک نرم‌تری داشته باشند. بنابراین حرکت دندان‌ها سریع‌تر اتفاق افتاده و در نتیجه مدت زمان اردتودنسی کمتر خواهد بود. اندازه و فرم ریشه دندان نیز می‌تواند روی مدت زمان درمان با ارتودنسی موثر باشد.
 

همکاری بیمار: یکی دیگر از موارد مهم در کاهش زمان ارتودنسی، میزان همکاری بیمار است. رعایت بهداشت دهان و دندان، کاهش التهاب لثه، استفاده منظم از ابزار‌های ارتودنسی و مراجعه منظم به دندانپزشک متخصص می‌تواند با پیگیری روند درمان، مدت زمان آن‌را کوتاه‌تر کند.

روش‌های تسریع در درمان ارتودنسی

روش‌های متعددی وجود دارند که می‌توانند روی زمان درمان ارتودنسی تاثیر گذاشته و میزان آن را کاهش دهند. این روش‌ها شامل روش‌های تحریک مکانیکی یا فیزیکی و روش‌های جراحی تسهیل‌کننده هستند. البته ذکر این نکته ضروری است که شواهد موجود نمی‌تواند اثربخشی بیشتر این روش‌ها را نشان دهد. 

تحریک مکانیکی یا فیزیکی

منظور از تحریک مکانیکی یا فیزیکی، استفاده از دستگاه‌ها و فناوری‌هایی است که باعث سرعت بخشیدن حرکت دندان‌ها می‌شوند. این روش‌ها اغلب کم تهاجمی بوده و نیازمند همکاری گسترده بیمار است.

دستگاه‌های ارتعاشی (Vibration Devices)

دستگاه‌های ارتعاشی می‌توانند با ایجاد میکرو ارتعاشات، افزایش جریان خون و تحریک سلول‌های استخوان ساز در استخوان فک باعث افزایش سرعت حرکت دندان‌ها شوند. در ادامه به مهم‌ترین دستگاه‌های قابل استفاده به عنوان روش‌های کوتاه کردن زمان ارتودنسی اشاره شده است.

AcceleDent: این دستگاه کوچک و قابل حمل می‌تواند ارتعاشات ملایم ایجاد کرده و در نتیجه تاثیر مثبتی روی حرکت سریع دندان‌ها در ارتودنسی کوتاه مدت بگذارد. در این دستگاه که استفاده آن باید به طور روزانه انجام شود، زمان درمان حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش پیدا می‌کند.

Vpro5: دستگاه ارتعاشی دیگر وی پرو ۵ است که در آن لرزش‌هایی در فرکانس بالا تولید شده و در نتیجه مقاومت استخوان در برابر حرکت دندان‌ها کاهش پیدا می‌کند. این دستگاه‌ ۵ دقیقه در روز استفاده می‌شود و می‌تواند علاوه بر سرعت بخشیدن به درمان با ارتودنسی، به کاهش درد ناشی از ارتودنسی نیز کمک کند.

OrthoPulse: در این دستگاه از نور مادون قرمز برای تحریک متابولیسم سلولی و در نتیجه افزایش فعالیت‌های مربوط به استخوان‌سازی استفاده می‌شود. استفاده از این دستگاه نیز به طور روزانه و در مدت کوتاهی است، اما در مقابل، به میزان قابل توجهی زمان درمان را کاهش می‌دهد.

لیزر

لیزر‌های کم توان نوع دیگری از ‌روش‌های تسریع ارتودنسی هستند که باعث تحریک سلول‌های استخوانی از طریق افزایش گردش خون شده و در نهایت باعث افزایش سرعت حرکت دندان‌ها در ارتودنسی خواهند شد. با استفاده از این نوع لیزر‌ها می‌توان علاوه بر کاهش مدت زمان درمان، التهاب و درد ایجاد شده در طول درمان را نیز کاهش داد.

روش‌های جراحی تسهیل‌کننده

در این نوع از روش‌ها، تغییرات جزئی در ساختار استخوان فک ایجاد می‌شود. در نتیجه مقاومت استخوانی کاهش پیدا کرده و سرعت حرکت دندان‌ها نیز بیشتر خواهد شد.

کورتیکوتومی

کورتیکوتومی به عنوان یک روش جراحی کم تهاجمی، همراه با ایجاد شیار‌های کوچک در لایه بیرونی استخوان فک، از روش‌های کوتاه کردن زمان ارتودنسی است. در این روش، مقاومت استخوانی کاهش پیدا کرده و در نهایت سرعت حرکت دندان‌ها در ارتودانسی بیشتر می‌شود. تنها بیمارانی می‌توانند از این روش استفاده کنند که به کاهش چشمگیر زمان درمان در ارتودنسی کوتاه مدت نیاز دارند.

پیزوسیسشن

در این روش ارتودنسی فوری نیز از امواج اولتراسونیک برای ایجاد برش‌های ظریف در استخوان استفاده شده و از این طریق طول درمان را کاهش می‌دهند. این روش نسبت به کورتیکوتومی کم تهاجمی‌تر بوده و دوران نقاهت آن نیز کوتاه‌تر است.

میکرو-استخوان نفوذی (micro-osteo perforation)

پزشک در این روش به ایجاد سوراخ‌های کوچک در استخوان فک می‌پردازد. از این طریق می‌توان به فرایند بازسازی استخوان کمک کرده و سرعت آن را افزایش داد. در این روش سرعت حرکت دندان‌ها به شکل چشمگیری افزایش پیدا کرده و نسبت به دیگر روش‌های جراحی، ساده‌تر و همراه با درد کمتری است.

نکات کلیدی در فرایند کنترل و کاهش زمان درمان

به طور کلی رعایت دستورالعمل‌های ارتودنتیست، استفاده از کش‌های مخصوص برای حرکت دادن دندان‌ها، عدم مصرف غذای سفت و چسبنده، رعایت بهداشت دهان و دندان و موارد دیگر نقش موثری در کاهش طول درمان ارتودنسی دارند. با این حال متخصص ارتودنسی می‌تواند از طرق دیگر نیز این زمان را کاهش دهد.

تعیین دقیق اهداف درمان

یکی از مواردی که می‌تواند در کاهش زمان درمان با ارتودنسی موثر باشد، ایجاد یک برنامه درمانی دقیق است. این برنامه باید طبق نیاز‌های بیمار و به شکل صحیح و مشخص ایجاد شده باشد. متخصص ارتودنسی در مورد انتظارات بیماران از فرآیند درمان پرس و جو کرده و در برنامه‌ریزی خود آن را لحاظ می‌کند. بنابراین با برنامه‌ریزی دقیق می‌توان از تغییرات غیر ضروری در طول درمان ارتودنسی فوری جلوگیری کرده و زمان آن را کوتاه‌تر کرد.

تعامل بین ارتودنسی و سایر تخصص‌های دندانپزشکی

ترکیب درمان ارتودنسی با دیگر تخصص‌های دندانپزشکی مانند جراحی فک باعث کاهش طول درمان خواهد شد. بنابراین بسیاری از بیماران پیش از شروع ارتودنسی کوتاه مدت اقدام به درمان‌های جانبی مانند کشیدن دندان‌های اضافی یا اصلاح اکلوزال و مشکلات فک می‌کنند.

برآورد زمان درمان به صورت فردی

هر بیمار شرایط منحصر به فردی داشته و امکان استفاده از یک جدول برنامه‌ریزی دقیق برای همه وجود ندارد. بنابراین زمان درمان برای هر فرد باید با توجه به ارزیابی‌های انجام گرفته روی شرایط فک، میزان همکاری او و میزان نامرتبی دندان‌ها مشخص شود. این برآورد دقیق می‌تواند از طولانی شدن درمان و کاهش نارضایتی بیمار در طول فرآیند درمان جلوگیری کند.

انتخاب دستگاه ارتودنسی متناسب با نیاز هر فرد

نوع ارتودنسی باید طبق نظر ارتودنتیست و با توجه به شرایط دندان بیمار انجام ‌شود. در صورتی که از ارتودنسی مناسب برای بیمار استفاده شود می‌توان طول درمان را کوتاه‌تر کرد.

بهره‌برداری کامل از مراحل اولیه درمان

مراحل اولیه در درمان ارتودنسی از مراحل بسیار مهم بوده و حرکت دندان‌ها در این دوره در حداکثر حالت قرار دارد. بنابراین متخصص ارتودنسی و بیمار باید از این مرحله به خوبی بهره برده و از این طریق به کاهش زمان کلی درمان کمک کنند. استفاده از درمان‌های غلط می‌تواند مشکلات بیشتری را برای بیمار ایجاد کند.

حفظ انگیزه بیمار و تشویق به همکاری بهتر

مورد مهم دیگر در تسریع درمان، همکاری بیمار، حفظ انگیزه و رعایت دستورالعمل‌های گفته شده است. مراجعه منظم برای تنظیم براکت‌ها، استفاده از دستگاه‌های دیگر برای درمان و همکاری فرد می‌تواند در کاهش زمان درمان موثر باشد.

مزایای استفاده از روش‌های تسریع‌کننده ارتودنسی

روش‌های تسریع‌کننده ارتودنسی از جمله تکنیک‌های مکانیکی و روش‌های نوری مانند لیزر با مزایای بسیار زیادی برای بیماران همراه هستند. مهم‌ترین مزیت به کارگیری این روش‌ها، کاهش زمان ارتودنسی است. به طوری که می‌توان گفت در صورت به کارگیری این روش‌ها می‌توان طول درمان در ارتودنسی کوتاه مدت را حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش داد.
 

• استفاده از این روش‌ها از جمله به کارگیری دستگاه‌های ارتعاشی می‌تواند باعث کاهش درد و تسریع حرکت دندان‌ها شوند.
   
• استفاده از بریس‌ها در طولانی مدت می‌تواند باعث پوسیدگی دندان شده و احتمال ایجاد بیماری‌های لثه را افزایش دهند. در صورتی‌که با کاهش زمان درمان می‌توان خطر بروز عوارض گفته شده را تا حدود زیادی کاهش داد.
   
• تسریع روند درمان می‌تواند باعث افزایش همکاری بیمار شود. طولانی شدن دوره درمان اغلب با کاهش انگیزه بیمار و همکاری او همراه است. در حالی که با کاهش دوره درمان می‌توان این همکاری را بیشتر کرده و در نتیجه میزان موفقیت در درمان را نیز افزایش داد.
   
• بسیاری از بزرگسالان به دلیل مشغله کاری به دنبال روش‌های سریع‌تر در ارتودنسی هستند. بزرگسالانی که تمایل به انجام ارتودنسی دارند می‌توانند از این روش به عنوان یک گزینه ‌ایده‌آل استفاده کنند.

معایب و عوارض روش‌های تسریع‌کننده

روش‌های تسریع‌کننده درمان ارتودنسی علاوه بر مزایای گفته شده، با معایبی نیز همراه است. بنابراین پیش از انتخاب این روش‌ها ابتدا باید از معایب آن‌ها آگاه شد. در ادامه به عوارض این روش‌ها اشاره شده است.

هزینه بالاتر نسبت به روش‌های عادی: به کارگیری این روش‌ها از جمله روش‌های جراحی، هزینه بیشتری به همراه دارد. بنابراین ممکن است برای برخی بیماران به صرفه نباشد.

ایجاد عوارض احتمالی بیشتر: استفاده از برخی روش‌های تسریع‌کننده با عوارضی از جمله درد، عفونت و یا تحلیل بیشتر ریشه دندان همراه هستند. از این رو باعث ناراحتی بیشتر بیماران خواهند شد.

همکاری بیشتر بیمار: این روش‌ها به همکاری بیشتر بیمار نیاز دارند. همچنین امکان استفاده از روش‌های ارتودنسی کوتاه مدت در برخی بیماران وجود ندارد.

میانگین زمان مورد نیاز درمان ارتودنسی

عوامل مختلفی در تعیین مدت زمان درمان ارتودنسی نقش دارند. از جمله این عوامل می‌توان به میزان و شدت نامرتبی دندان‌ها در بیمار، سن بیمار، نوع درمان ارتودنسی و میزان همکاری بیمار اشاره کرد. مدت زمان درمان با ارتودنسی در موارد خفیف تا شدید بین ۶ تا ۳۶ ماه متغیر است. بیمار در طول درمان باید بین ۱۵ تا ۳۰ جلسه به متخصص ارتودنسی مراجعه کند. همکاری بیمار در طول درمان و اجرای دستورالعمل‌های دندانپزشک می‌تواند این میزان را تا ۳۰ درصد کاهش دهد. استفاده از فناوری‌های جدید نیز در کاهش زمان ارتودنسی موثر است.

سریع‌ترین روش ارتودنسی

زمانی که بخواهید سریع‌ترین روش ارتودنسی را انتخاب کنید باید به نیاز‌های بیمار و نوع مشکل دندانی توجه کنید. سریع‌ترین روش ارتودنسی شامل موارد زیر هستند. ارتودنسی همراه با جراحی‌های کورتیکوتومی و پیزوسیسشن به عنوان سریع‌ترین راه برای اصلاح نامرتبی دندان‌ها شناخته می‌شوند. با استفاده از این روش‌ها می‌توان مدت درمان را به نصف کاهش داد.

استفاده از دستگاه‌های ارتعاشی و لیزر نیز باعث افزایش سرعت حرکت دندان‌ها برای قرارگیری در مکان درست شده و می‌توانند زمان درمان را تا ۳۰ درصد کاهش دهند. استفاده از ارتودنسی دیمون به دلیل کاهش اصطکاک بیم سیم و بریس‌ها، روند درمان را سریع‌تر خواهد کرد. این نوع بریس‌ها نیز می‌توانند زمان درمان را تا چند ماه کوتاه‌تر کنند.

مدت زمان تقریبی استفاده از بریس‌ها

مدت زمان مورد نیاز برای قرارگیری بریس‌ها درون دهان به عوامل مختلفی مانند شدت کجی دندان‌ها و سن بیمار وابسته است. یا این حال با استفاده از روش‌های تسریع‌کننده می‌توان این زمان را کوتاه‌تر کرد. البته تعیین زمان دقیق درمان در ارتودنسی کوتاه مدت برای هر فرد متفاوت بوده و باید توسط ارتودنیست انجام شود.

در درمان‌های جزئی و کوتاه ممکن است تنها نیاز به ۶ ماه استفاده از بریس‌ها باشد. در درمان‌های متداول اغلب ارتودنسی بین ۱۸ تا ۲۴ ماه طول می‌کشد. در طول درمان نیز بیمار باید به طور مرتب از بریس‌ها استفاده کند. بیمار در درمان‌های طولانی به ۳۶ ماه استفاده از بریس‌ها نیاز دارد. زیرا در این حالت به هم ریختگی دندان‌ها در حالت پیچیده قرار داشته و به همین دلیل درمان ارتودنسی نیز طولانی‌تر خواهد بود.