براکت‌ ارتودنسی بخشی جدایی ناپذیر از صاف کردن و ردیف کردن دندان‌ها است

 براکت‌ ارتودنسی بخشی جدایی ناپذیر از صاف کردن و ردیف کردن دندان‌ها است. این ابزارهای دندانپزشکی سیم‌های ارتودنسی را در جای مشخص شده ثابت نگه می‌دارند تا فشار لازم به دندان‌ها وارد شود. این براکت‌ها انواع مختلفی دارند و هر کدام برای هدف خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ پس اگر شما دندان‌های خود را ارتودنسی کرده‌اید، اما براکت‌های شما با فرد دیگری تفاوت دارد نباید تعجب کنید.

براکت‌ها در جنس‌های مختلفی هم ساخته می‌شوند که هر کدام کارایی و قیمت متفاوتی دارند. برای آشنایی بیشتر با انواع براکت دندان، نحوه عملکرد، مراحل نصب و هزینه‌های هر کدام در ادامه با ما همراه باشید.

عملکرد براکت ارتودنسی

همه ما می‌دانیم که دندان‌ها در داخل لثه قرار می‌گیرند. در زیر بافت لثه، رباطی به نام رباط پریودنتال وجود دارد. این رباط ریشه دندان‌ها را نگه می‌دارد تا آنها ثابت و محکم سر جای خود بمانند. علاوه بر این، رباط پریودنتال دندان‌ها را به استخوان‌های فک متصل می‌کند.
در روش ارتودنسی، جهت رباط پریودنتال را تغییر می‌دهند. این تغییر جهت با وارد کردن فشار بر روی دندان‌ها به وسیله رباط‌ها انجام می‌شود. به این ترتیب دندان‌ها لق می‌شوند و سپس در جهتی ثابت می‌شوند که دندانپزشک می‌خواهد.

کاربرد براکت در ارتودنسی اتصال سیم‌های ارتودنسی به یکدیگر است. این ابزارها همچنین برای انتقال نیرو به دندان‌ها و حرکت دادن آنها به سمت مورد نظر کاربرد دارند. براکت و سیم ارتودنسی با هم بریس را تشکیل می‌دهند. براکت‌ها را به کمک کامپوزیت‌های خاصی به دندان‌ها متصل می‌کنند.

دندانپزشک براکت‌ها را روی دندان می‌چسباند و سیم‌های ارتودنسی را از داخل آن عبور می‌دهد. به این ترتیب براکت محکم می‌شود و به جهتی که دندانپزشک می‌خواهد به دندان‌ها فشار می‌آورد.

انواع براکت ارتودنسی

براکت‌های ارتودنسی یا همان نگین ارتودنسی انواع مختلفی دارند. هر کدام از این براکت‌ها در روش خاصی از درمان مورد استفاده قرار می‌گیرند.

براکت فلزی: براکت فلزی متداول‌ترین نوع براکت دندانپزشکی است که برای بسیاری از بیماران مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع براکت‌ها مقاومت بالایی دارند، زیرا از فولاد ضد زنگ ساخته می‌شوند. این نوع براکت بسیار مقرون‌به‌صرفه است، زیرا می‌توان آن را پس از استریل کردن دوباره مورد استفاده قرار داد.

براکت سرامیکی: براکت سرامیکی برای مواقعی استفاده می‌شود که نیاز به فشار زیاد بر روی دندان‌ها نیست. این براکت‌ها از اکسید آلومینیوم ساخته می‌شوند و به همین دلیل مقاومت بالایی ندارند. آنها حتی ممکن است در هنگام درمان بشکنند. این نوع براکت روی دندان خیلی مشخص نیست. به همین دلیل هم برخی بیماران به آن علاقه دارند، چون روی ظاهر آنها تاثیر چندانی ندارد. براکت سرامیکی نسبت به براکت فلزی گران‌تر است.

براکت دیمون: براکت ارتودنسی دیمون خودش هم نقش براکت و هم نقش نوار لاستیکی دور آن را بازی می‌کند. به همین دلیل هم نیازی به استفاده از نوارهای لاستیکی در بین آن نیست. همین ویژگی باعث شده تا حفظ بهداشت دندان‌ها آسان‌تر باشد. این براکت‌ها فشار بیشتری به دندان‌ها وارد می‌کنند و به همین دلیل سریع‌تر روی دندان جواب می‌دهند.

براکت لینگوال: براکت لینگوال در دیواره‌های داخلی دندان‌ها قرار می‌گیرد. این براکت در دهان شخص مشخص نیست، به همین دلیل در زیبایی فرد تاثیر نمی‌گذارد. این براکت‌ها در هنگام خندیدن یا غذا خوردن مشخص نیستند. این نوع براکت گران است، سخت‌تر نصب می‌شود و به مراجعه دوره ای نیاز دارد.

براکت ارتودنسی لینگوال گران‌تر از براکت فلزی معمولی است. همچنین اجرای آن بسیار دشوارتر از انواع دیگر براکت‌ها است. تنظیمات دوره ای آن به دوره‌های زمانی طولانی‌تری نیاز دارد. این نوع براکت برای درمان بی‌نظمی‌های شدید کاربرد چندانی ندارد.

براکت پلاستیکی: براکت‌های پلاستیکی از پلاستیک سفید یا بی رنگ ساخته می‌شوند. وقتی که دندانپزشک این براکت‌ها را روی دندان می‌چسباند خیلی مشخص نیستند. البته یک مشکلی که براکت‌های پلاستیکی دارند این است که به مرور زمان تغییر رنگ می‌دهند.

اجزاء براکت ارتودنسی

براکت‌ها از فلز ضدزنگ، پلاستیک یا سرامیک ساخته می‌شوند. این ابزارهای دندانپزشکی را با سیمان مخصوص به دندان می‌چسبانند. یک واشر لاستیکی هم داخل هر کدام از براکت‌ها قرار می‌گیرد تا باعث فشار براکت‌ها به دندان شود.

براکت‌ها سیم‌های ارتودنسی را محکم نگه می‌دارند تا آنها بتوانند دندان‌ها را به درستی حرکت بدهند. وقتی فشار به درستی به دندان‌ها وارد شود، صاف می‌شوند و نظم بیشتری می‌گیرند. براکت یک قطعه کوچک‌تر از هر دندان است که روی دندان قرار می‌گیرد. براکت‌هایی که روی دندان‌های نیش قرار می‌گیرند معمولا یک قلاب هم دارند. این قلاب برای زمانی کاربرد دارد که دندانپزشک از بیمار می‌خواهد که دو فک را با کش مخصوص به هم متصل کند. به این ترتیب فشار بر روی دندان‌های نیش بیشتر می‌شود و ممکن است حتی فک بیمار هم صاف‌تر شود.

مراحل نصب براکت ارتودنسی

1.    تمیز کردن و آماده سازی دندان‌ها: در اولین مرحله از نصب براکت‌ها دندانپزشک دندان‌ها را کاملا تمیز می‌کند. سطح دندان‌ها باید عاری از هرگونه پلاک یا جرم باشد. جرم و کثیفی‌ها مانع از چسبیدن براکت روی دندان می‌شوند. سپس ارتودنتیست دندان‌ها را خشک می‌کند تا برای چسباندن براکت‌ها آماده شوند.

2.    اعمال کردن چسب باندینگ: در این مرحله ارتودنتیست چسب مخصوص را به دندان‌ها می‌زند. این چسب کاملا ایمن است و خطری برای دندان‌ها ندارد. فقط براکت ارتودنسی را روی دندان محکم نگه می‌دارد. بعد از استفاده از چسب از نور آبی مخصوص برای خشک کردن آن استفاده می‌کنند. این نور آبی لیزر نیست و برای دندان و لثه خطری ندارد.

3.    نصب براکت‌ها: در ادامه ارتودنتیست براکت‌ها را تک تک روی دندان‌ها قرار می‌دهد. مثلا براکت‌های فلزی را روی دندان و براکت‌های لینگوال را به پشت دندان می‌چسبانند.

4.    قرار دادن سیم‌های ارتودنسی: در این مرحله سیم‌ها را از بین براکت‌ها عبور می‌دهند. ارتودنتیست فشار سیم‌ها را تنظیم کرده و سپس آنها را محکم می‌کند.

5.    نصب کردن لاستیک‌ها: در آخرین مرحله هم ارتودنتیست لاستیک‌های دور هر براکت را نصب می‌کند تا فشار کافی بر روی دندان‌ها اعمال شود.

مراقبتهای بعد از نصب براکت دندان

بعد از نصب براکت‌ها به دلیل فشاری که به دندان‌ها وارد می‌شود احتمالا احساس درد می‌کنید. ارتودنتیست برای شما مسکن تجویز می‌کند و می‌توانید از آن استفاده کنید. یک سری اقدامات مراقبتی هم هست که باید بعد از نصب براکت دندان انجام دهید. در ادامه به این موارد اشاره می‌کنیم:

·      چند روز اول غذاهای نرم بخورید تا به دندان‌ها فشار مضاعف وارد نشود
·      با مسواک مخصوص ارتودنسی حداقل روزی دو بار دندان‌های خود را مسواک بزنید
·      از برس‌های بین دندانی یا نخ دندان برای تمیز کردن بین بریس‌ها و براکت‌ها و دندان‌ها استفاده کنید.
·      برای حفظ بهداشت دهان از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید
·      مصرف قند، شکر، شیرینی‌جات و غذاهای سفت و چسبناک را به حداقل برسانید
·      از دهان‌شویه استفاده کنید.

عوارض جانبی نصب براکت ارتودنسی

·      درد: یکی از عوارض شایع نصب نگین ارتودنسی درد است. وقتی براکت‌ها به دندان فشار می‌آورند دندان‌ها درد می‌گیرند، اما این عارضه موقت است و کم‌کم از بین می‌رود.
·      شل شدن براکت: یکی دیگر از عوارض براکت شل شدن آن است. ممکن است ارتودنتیست از چسب بی‌کیفیت استفاده کند یا اینکه مقدار آن کم باشد. اگر براکت شل شود شما را اذیت می‌کند. حتی می‌تواند منجر به تحریک لثه و داخل دهان شود.
·      گیر کردن غذا: مواد غذایی معمولا بین براکت‌ها گیر می‌کنند. اگر آنها را خارج نکنید ممکن است باعث پوسیدگی یا حتی عفونت شوند.
·      حساسیت دندان: گاهی اوقات ارتودنتیست برای صاف کردن سطح دندان کمی آن را تراش می‌دهد. این موضوع باعث حساس شدن دندان‌ها می‌شود که البته موقتی است.
·      تحریک داخل گونه‌ها: گاهی اوقات در اثر برخورد براکت با داخل گونه، پوست داخل گونه تحریک می‌شود و حتی ممکن است زخم شود. برای جلوگیری از این اتفاق می‌توانید از موم ارتودنسی استفاده کنید و آن را روی براکت بمالید.
·      بیماری‌های لثه: رعایت نکردن بهداشت دندان‌ها هم ممکن است باعث پوسیدگی دندان‌ها و بیماری‌های لثه مانند عفونت شود.

برداشتن براکت ارتودنسی

برداشتن براکت ارتودنسی چند مرحله دارد. در ادامه این مراحل را برای شما آورده‌ایم:

1.    برداشتن نوار لاستیکی: در ابتدا ارتودنتیست نوار پلاستیکی داخل هر براکت را خارج می‌کند.
2.    برداشتن سیم ارتودنسی: در مرحله بعدی باید سیم ارتودنسی را خارج کند. سیم از داخل هر براکت عبور می‌کند. به همین دلیل هم ارتودنتیست باید با دقت آن را از داخل تک‌تک براکت‌ها بیرون بکشد.
3.    جدا کردن براکت‌ها: در این مرحله هم ارتودنتیست با انبر مخصوص و کمی فشار براکت‌ها را تک‌تک از روی دندان برمی‌دارد.
4.    پاک کردن چسب از روی دندان‌ها: در این مرحله با یک ابزار مخصوص چسب را از روی دندان پاک می‌کنند. این ابزار حالت سنباده برقی دارد و روی دندان را با پولیش صاف و صیقلی می‌کند.

افتادن براکت ارتودنسی

دلایل زیادی می‌توانند منجر به افتادن براکت شوند. در ادامه به این دلایلی اشاره می‌کنیم:

استفاده از چسب بی‌کیفیت: اگر چسب کیفیت خوبی نداشته باشد ممکن است چسبندگی خوبی ایجاد نکند. به همین دلیل بعد از مدت کوتاهی براکت‌ها می‌افتند.

استفاده از مقدار نامناسب چسب: اگر ارتودنتیست از چسب کم یا زیاد استفاده کند احتمال افتادن براکت افزایش پیدا می‌کند. چسب کم باعث کنده شدن براکت می‌شود. چسب زیاد هم باعث برآمده شدن براکت و گیر کردن آن به مواد غذایی و کنده شدن آن می‌شود.

بی تجربه بودن ارتودنتیست: اگر ارتودنتیست تجربه کافی نداشته باشد و از تکنیک درستی برای چسباندن براکت استفاده نکند ممکن است براکت‌ها بیفتند.

مراقبت نکردن از براکت‌ها: در صورتی که از براکت‌های خود به درستی مراقبت نکنید، ناخن بجوید یا تخمه بشکنید ممکن است براکت‌ها جدا شوند.

خوردن غذاهای سفت و چسبناک: خوردن غذاهای سفت و چسبناک مانند ته دیگ یا آب‌نبات باعث کنده شدن براکت می‌شود.

شکستن براکت ارتودنسی

یکی دیگر از مشکلاتی که ممکن است برای براکت ثابت به وجود بیاید شکستن آن است. در ادامه دلایل این موضوع را بررسی می‌کنیم:

خوردن خوراکی‌های سفت: ته دیگ، تخمه، پسته و بادام، آدامس و... می‌توانند منجر به شکستن براکت‌ها شوند.

دست زدن به براکت: اگر براکت‌ها را دست‌کاری کنید، ناخن بجوید یا اجسام تیز را در آنها فرو کنید احتمال شکستن آنها افزایش می‌یابد.

جویدن مداد: برخی افراد عادت دارند که ته مداد را می‌جوند. به ویژه اگر محصل هستید اصلا این کار را انجام ندهید.

ضربه خوردن به دندان: اگر در هنگام بازی توپ یا شی سختی به دندان‌ها برخورد کند ممکن است براکت‌ها بشکنند.

ماهر نبودن ارتودنتیست: اگر ارتودنتیست ماهر نباشد و سیم‌ها را زیاد از حد بکشد، ممکن است به براکت‌ها فشار وارد کند و آنها را بشکند.

استفاده از براکت بی کیفیت: کیفیت براکت هم خیلی مهم است. مثلا براکت‌های سرامیکی مقاومت بالایی ندارند و در اثر ضربه و فشار می‌شکنند.

هزینه براکت ارتودنسی

هزینه براکت ارتودنسی به میزان ناهنجاری دندان‌ها، نوع براکت و حتی سن بیمار بستگی دارد. هر چه سن فرد بیشتر باشد، درمان طولانی‌تر می‌شود و هزینه آن هم بالاتر می‌رود.
نوع براکت هم در تعیین قیمت آن تاثیر می‌گذارد. مثلا براکت فلزی از بقیه براکت‌ها ارزان‌تر است، زیرا قابلیت بازیافت دارد. براکت لینگوال گران است، زیرا مراحل نصب سختی دارد. براکت سرامیکی و براکت دیمون از بقیه انواع براکت دندان ارزان‌تر هستند.
ارتودنتیست بعد از معاینه می‌تواند قیمت براکت ارتودنسی را تخمین بزند. شما بعد از اینکه از قیمت مطلع شدید می‌توانید برای انجام آن تصمیم بگیرید. البته این روش کاملا اصولی است و نسبت به درمان‌های دیگر ماندگاری بیشتری دارد.