وقتی یک یا چند دندان خود را از دست می‌دهید، کاشت ایمپلنت به عنوان موثرترین راهکار شناخته می‌شود

وقتی یک یا چند دندان خود را از دست می‌دهید، کاشت ایمپلنت به عنوان موثرترین راهکار شناخته می‌شود. اما اگر با مشکل تحلیل یا عقب‌نشینی لثه روبه‌رو باشید، ممکن است کاشت ایمپلنت موفقیت‌آمیز نباشد. تحلیل لثه، فرآیندی است که طی آن بافت لثه به مرور زمان از روی دندان‌ها پس رانده شده و کاهش می‌یابد. این اتفاق موجب می‌گردد تا در مواردی حتی بخش‌هایی از ریشه دندان در معرض دید قرار بگیرد. این عارضه خود عاملی است که منجر به آسیب دیدن دندان‌ها و از دست رفتن آن‌ها می‌شود. زیرا دندان دیگر توسط بافت لثه حمایت نمی‌گردد. این مشکل حتی می‌تواند به استخوان فک هم کشیده شود و باعث تحلیل رفتن آن شود.

به این ترتیب شرایط مطلوب برای قرارگیری ایمپلنت در استخوان فک فراهم نخواهد بود. به همین منظور لازم است قبل از کاشت ایمپلنت دندان، ابتدا مشکل تحلیل لثه را درمان کنید. ایمپلنت نیز همچون دندان طبیعی به حمایت بافت‌های لثه و استخوان قوی فک نیازمند است. به همین دلیل عقب‌نشینی لثه می‌تواند شل شدن و افتادن ایمپلنت را به دنبال داشته باشد. البته این احتمال هم وجود دارد که بعد از کاشت ایمپلنت، دچار تحلیل لثه شوید. این اتفاق معمولاً در اثر یک بیماری التهابی تحت عنوان پری‌ایمپلنتیت رخ می‌دهد که باعث از بین رفتن بافت لثه و استخوان اطراف ایمپلنت می‌شود. اما کاشت ایمپلنت به خودی خود نمی‌تواند عاملی برای پس‌روی لثه باشد. بلکه برعکس؛ برخی ایمپلنت‌ها می‌توانند به دلیل برخورداری از روکش‌های تقویت‌کننده، استخوان فک و بافت لثه را قوی و مستحکم‌تر کنند.

با این وجود هیچ دندان‌پزشک حاذقی پیش از درمان تحلیل لثه، نسبت به کاشت ایمپلنت اقدام نمی‌نماید. حساسیت یا اصطلاحاً تیر کشیدن دندان‌ها هنگام برخورد با نوشیدنی‌ها و مواد غذایی سرد یا گرم، هشداری مبنی بر وجود بیماری تحلیل لثه است. روش‌های گوناگونی برای درمان این مشکل وجود دارد. برای نمونه ممکن است جراح از پیوند استخوان، روش All-on-4 یا جراحی‌های لثه قبل از کاشت ایمپلنت کمک بگیرد.

علائم لثه‌های تحلیل رفته

قبل از هر چیز لازم است بدانید که طبق آمارها، عامل اصلی از دست رفتن 70% از دندان‌ها در بزرگسالان، همین بیماری تحلیل لثه است. زیرا وقتی بافت کافی برای حفظ ریشه دندان وجود نداشته باشد، به راحتی خراب می‌شود و می‌افتد. برای همین است که بیش از 88% از افراد بالای 65 سال، حداقل یک دندان خود را در اثر عقب‌نشینی لثه از دست داده‌اند. بنابراین همواره به علائم و نشانه‌هایی که در ادامه عنوان می‌شوند، دقت کنید و هرگز آن‌ها را نادیده نگیرید. دندان قروچه، محکم مسواک زدن، سیگار کشیدن یا تجمع باکتری‌ها در دهان، از مواردی هستند که موجب به وجود آمدن بیماری تحلیل لثه و آشکار شدن علائم زیر می‌گردند.

حساسیت دندان‌ها: با تحلیل لثه، بخش‌هایی از دندان یا ریشه آن که قبلاً توسط لثه پوشانده می‌شد، بیرون می‌افتد. این قسمت‌های دندان عمدتاً دارای مینای محافظ نیستند. به همین دلیل به شدت در مقابل عوامل محیطی مثل خوراکی‌های سرد، گرم، شیرین یا اسیدی تحریک می‌شوند. در نتیجه با تیر کشیدن و احساس ناراحتی در دندان، واکنش نشان می‌دهند.

خونریزی لثه‌ها: اگر هنگام مسواک زدن، استفاده از نخ دندان یا بدون هیچ تحریک خاصی، از لثه خون بیاید، می‌تواند نشانه‌ای از تحلیل لثه باشد. این اتفاق به ویژه وقتی مسواک شما از نرمی لازم برخوردار نباشد یا خیلی محکم و سریع مسواک بزنید، تشدید می‌گردد. هرگونه خونریزی در لثه نشان‌دهنده التهاب یا عفونت در لثه است که معمولاً همراه با تحلیل لثه دیده می‌شود.

تغییر در طول دندان‌ها: ممکن است عقب‌نشینی لثه‌ها در دهان شما هنوز به حدی نرسیده باشد که ریشه دندان در معرض هوا قرار بگیرد. اما شاید احساس کنید اخیراً دندان‌های شما کمی بلندتر از قبل به نظر می‌رسند. این بدان معنی است که لثه از روی دندان کنار زده شده و بخش بیشتری از خود دندان نمایان شده است.

نمایان شدن ریشه دندان‌ها: وقتی تحلیل لثه به درجات شدیدتری برسد، ریشه دندان‌ها از حیطه محافظتی لثه‌ها خارج شده و آشکار می‌گردد. در این حالت کوچکترین لمس و تماس با ریشه، منجر به احساس درد می‌گردد. فضای خالی ایجاد شده در این ناحیه، بهترین مکان برای تجمع میکروب‌ها و باکتری‌های مضر است. به این ترتیب رفته‌رفته دندان دچار عفونت و پوسیدگی می‌شود.

لقی دندان‌ها: لثه‌ها نقش مهمی در حفظ استحکام دندان‌ها و ثابت ماندن ریشه آن‌ها دارند. در صورت تحلیل شدید لثه و کاهش حمایت استخوانی، دندان‌ها شل و لق می‌شوند و در نهایت ممکن است بیفتند.

بوی بد دهان: همان‌طور که گفتیم تحلیل لثه شرایط ایده‌آلی را برای تجمع باقی‌مانده مواد غذایی و رشد باکتری‌ها مهیا می‌نماید. به همین علت عقب‌نشینی لثه اغلب با سایر بیماری‌های لثه‌ای همچون عفونت، التهاب و پریودنتیت همراه است. در این شرایط باکتری‌های گسترش یافته در خط لثه، ترکیبات گوگردداری تولید می‌کنند که بوی بد مزمن را در دهان به دنبال دارد. این عارضه در دنیای پزشکی، تحت عنوان هالیتوزیس شناخته می‌شود.

درد و ناراحتی در لثه‌ها: اشاره شد که تحریک ریشه دندان یا قسمت‌های جدید بیرون افتاده از لثه، با درد و احساس ناراحتی همراه است. اما گاهی ممکن است در خود ناحیه لثه نیز درد داشته باشید. همچنین ممکن است لثه‌ها قرمز و متورم شوند یا در اثر عفونت تغییر رنگ دهند. اگر به طور ناخودآگاه عادت به دندان قروچه دارید، این مشکل می‌تواند منجر به تحلیل لثه شود. در این شرایط برای مثال در صورت دندان قروچه هنگام خواب، احتمال دارد صبح به محض بیدار شدن در ناحیه فک، لثه و دندان‌ها احساس درد داشته باشید.

راهکارهای ایمپلنت برای لثه‌های تحلیل رفته

تحلیل لثه و از بین رفتن استخوان اطراف دندان می‌تواند دشواری‌هایی را برای کاشت ایمپلنت ایجاد کند. به طوری که ممکن است با جوش نخوردن ایمپلنت در دهان، لق شدن و از بین رفتن ایمپلنت همراه باشد. برای پیشگیری از این اتفاق و بالا بردن درصد موفقیت کاشت ایمپلنت، روش‌های درمانی زیر به کار گرفته می‌شوند. جراح بعد از معاینه و بررسی شدت تحلیل، روش مناسب را از میان گزینه‌های زیر انتخاب می‌کند.

پیوند استخوان: اگر تحلیل لثه، تحلیل استخوان فک را هم رقم زده باشد، قبل از کاشت ایمپلنت لازم است پیوند استخوان صورت گیرد. برای این کار باید مواد استخوانی به ناحیه تحلیل رفته اضافه گردد تا کمک کند استخوان فک دوباره بازسازی و تقویت شود. پیوند استخوان به این صورت است که جراح لثه را در ناحیه آسیب دیده برش داده و می‌شکافد. سپس پودر استخوان را در آن نقطه قرار می‌دهد. پودر استخوان مورد استفاده، گاه از بدن خود بیمار (از ناحیه فک، لگن یا ساق پا) گرفته می‌شود. همچنین ممکن است متعلق به افراد دیگری باشد که آن را اهدا کرده‌اند. می‌توان از مواد مصنوعی یا پودر استخوان حیوانات هم استفاده نمود. بعد از قرار دادن مواد پیوندی، لثه با کمک چند بخیه بسته می‌شود. آنگاه به 3 تا 6 ماه زمان برای ترمیم و رشد استخوان فک نیاز است. طی این مدت بدن شما پودرهای استخوانی را به استخوان طبیعی تبدیل می‌کند و تحریک می‌شود تا سلول‌های استخوانی جدیدی در ناحیه فک بسازد. به این ترتیب شرایط برای کاشت ایمپلنت فراهم می‌گردد.

جراحی لثه: در صورتی که عقب‌نشینی لثه شدید باشد و نتوان از طریق روش‌های درمانی بدون جراحی، آن را برطرف کرد، پزشک این روش را در پیش می‌گیرد. گاه تنها جراحی فلپ لثه کفایت می‌کند. طی این جراحی بافت لثه برش خورده و باکتری‌ها یا بافت‌های آلوده پاکسازی می‌شوند. اما اغلب لازم است به کمک جراحی، وارفتگی لثه‌ها ترمیم و پیوند لثه انجام گردد. در این نوع جراحی بعد از شکافتن لثه و تخلیه بافت‌های آسیب دیده، تکه‎ای از بافت سقف دهان یا مناطق سالم لثه به آنجا پیوند زده می‌شود. وقتی بافت پیوندی جوش بخورد، ریشه‌های بیرون افتاده دندان دوباره پوشانده می‌شوند. همچنین ضخامت لثه به اندازه‌ای می‌رسد که بتوان کاشت ایمپلنت را در آن انجام داد.

استفاده از غشاهای بازسازی بافت: این روش نیز به جراحی نیاز دارد. معمولاً زمانی که قرار است پیوند استخوان انجام گیرد، این متد هم در ترکیب با آن به کار برده می‌شود. به این صورت که وقتی بافت لثه باز و پودر استخوانی در شکاف آن جای گرفت، جراح قبل از بخیه زدن، ماده‌ای به اسم غشای محافظ را هم روی آن قرار می‌دهد. این غشا از نفوذ بافت‌های نرم به محل پیوند استخوان جلوگیری می‌کند. در نتیجه استخوان فک رشد بهتری خواهد داشت. غشاهای بازسازی بافت، نه‌تنها به رشد بهتر استخوان کمک می‌کنند، بلکه روی رشد و بهبود بافت‌های نرم لثه هم تاثیر می‌گذارند. در حقیقت اجازه می‌دهند که بافت نرم یا همان لثه، و بافت سخت یا همان استخوان به طور مجزا و بهینه‌تر بازسازی شوند. برخی از این غشاها دارای خواص ویژه‌ای هستند که به ترمیم سریع‌تر لثه و کاهش التهابات آن کمک می‌کنند. همچنین می‌توانند با خاصیت آنتی‌باکتریال خود از آلودگی محل پیوند پیشگیری نمایند. در نهایت شما لثه‌ای قوی‌تر، محکم‌تر و با ضخامت کافی خواهید داشت.

کاشت ایمپلنت کوتاه: گاهی برای ایمپلنت لثه های تحلیل رفته از ایمپلنت‌های کوتاه استفاده می‌شود. این روش مناسب کسانی است که استخوان کافی در ناحیه فک ندارند و نمی‌خواهند جراحی سنگین یا پیوند استخوان انجام دهند. برای این منظور از ایمپلنت‌هایی با طول 4 الی 8 میلی‌متر که کوتاه‌تر از ایمپلنت‌های متداول هستند، بهره گرفته می‌شود. اگرچه این ایمپلنت‌ها برای استخوان‌های نازک و کم‌ارتفاع مناسب هستند اما نباید فراموش کرد که مشکل تحلیل لثه همچنان پابرجاست. تنها می‌توان امیدوار بود که ایمپلنت با روکش‌های تحریک‌کننده خود باعث استخوان‌سازی و بهبود شرایط لثه شود. اما بیماری تحلیل لثه همچنان درمان نشده باقی مانده است. در صورت برخورداری استخوان باقیمانده دور ایمپلنت از تراکم کافی، ایمپلنت کوتاه می‌تواند پایدار باشد. اما اگر استخوان ضعیف باشد، احتمال لقی و شکستن ایمپلنت وجود دارد.

روش All-on-4: یکی از پیشرفته‌ترین روش‌ها جهت کاشت ایمپلنت در لثه های تحلیل رفته، روش All-on-4 است. این روش مناسب کسانی است که همه یا بخش عمده‌ای از دندان‌های خود را از دست داده‌اند. با این روش حتی اگر دچار پس‌روی لثه باشید، نیازی به پیوند استخوان یا پیوند لثه ندارید. در تکنیک All-on-4 جراح برای هر فک (فک بالا یا پایین) از 4 ایمپلنت استفاده می‌کند. به این صورت که 2 ایمپلنت را در ناحیه جلویی فک یعنی محل قرارگیری دندان‌های قدامی قرار می‌دهد. 2 ایمپلنت باقی‌مانده را نیز در بخش‌های عقبی فک می‌کارد. اما نه طبق روال معمول؛ بلکه با زاویه 30 تا 45 درجه. کاشت ایمپلنت‌ها با چنین زاویه‌ای یا اصطلاحاً کج بودن آن‌ها باعث پیوند استخوانی بهتر و عدم نیاز به پیوند استخوان می‌شود. بعد از آن ابتدا یک دست دندان موقت و بعد از 6 ماه که ایمپلنت‌ها کامل جوش خوردند، پروتز نهایی و دائمی دندان روی ایمپلنت‌ها فیکس می‌گردد. این روش درمانی علی‌رغم هزینه بالا، غذا خوردن و تکلم راحت‌تر و طبیعی را برای بیمار به ارمغان می‌آورد. تکنیک‌های مشابهی با استفاده از 6 یا 8 ایمپلنت هم تحت عنوان All-on-6 یا All-on-8 وجود دارد.

تاثیرات منفی تحلیل لثه در کاشت ایمپلنت

کاهش حجم بافت نرم و استخوانی حمایت‌کننده از دندان که از تحلیل لثه نشات می‌گیرد، مشکلات متعددی را در کاشت ایمپلنت به وجود می‌آورد. برخی از مهم‌ترین اثرات منفی آن به شرح زیر است.

عدم پایداری ایمپلنت به دلیل کاهش حجم استخوان: سازوکار ایمپلنت‌های دندانی به این صورت است که همچون ریشه دندان طبیعی با استخوان فک یکپارچه شده و به آن پیوند می‌خورند. هرچه پیوند بین ایمپلنت و استخوان فک قوی‌تر شکل گیرد، ایمپلنت همچون یک عضو طبیعی از بدن ثابت و مستحکم‌تر در جای خود می‌ماند. اما تحلیل لثه با اثرگذاری بر تراکم استخوان فک، امکان برقراری این پیوند قوی را از بین می‌برد. بنابراین ایمپلنت نمی‌تواند در موقعیت خود پایدار و ثابت بماند و لق می‌شود. در این شرایط باید منتظر افتادن یا حرکت کردن و تغییر موقعیت ایمپلنت دندانی خود باشید.

افزایش خطر شکست ایمپلنت: تعریف فشار را در فیزیک به خاطر دارید؟ فشار به معنی نیرویی است که بر واحد سطح وارد می‌شود. یعنی وقتی یک نیروی ثابت روی سطح بیشتری توزیع گردد، از شدت و فشار وارد آمده بر هر ناحیه کم می‌شود. وقتی غذاها را با ایمپلنت می‌جوید یا هر نوع نیروی دیگری به آن وارد می‌کنید، اگر بافت نرم و سخت اطراف آن به اندازه کافی قوی باشند، بخش زیادی از فشار وارده را تحمل می‌کنند. به این ترتیب فشار زیادی به خود ایمپلنت وارد نمی‌شود. اما زمانی که بافت لثه و استخوان فک به دلیل بیماری تحلیل لثه، ضعیف باشد، احتمال شکستن ایمپلنت حتی با فشارهای کوچک بالا می‌رود.

پیچیدگی جراحی: نیاز به پیوند استخوان یا پیوند بافت لثه هم بر زمان لازم برای کاشت ایمپلنت اثر می‌گذارد و هم نیازمند به کارگیری مهارت‌های بیشتری از طرف جراح است. اگر نیاز به پیوند استخوان باشد، عملاً به 6 ماه زمان بیشتر برای کاشت ایمپلنت احتیاج خواهید داشت. پیوند لثه نیز به مدت زمانی برای بهبودی نیاز دارد تا بعد از آن شرایط برای کاشت ایمپلنت فراهم گردد. حتی اگر به هیچ یک از این درمان‌ها نیاز نداشته باشید و بخواهید روش All-on-4 را به کار بگیرید، باز هم پیچیدگی جراحی شما به مراتب بیشتر از زمانی است که لثه دچار تحلیل نباشد.

افزایش هزینه‌ها: در صورتی که به درمان‌های جانبی برای تحلیل لثه نیاز داشته باشید، طبیعاً باید هزینه‌های بیشتری را هم قبل از کاشت ایمپلنت متحمل گردید. اگر این درمان‌ها صورت نگیرند و ایمپلنت به خاطر تحلیل لثه شکست بخورد، آنگاه هم مجبور به جراحی مجدد خواهید شد که خود هزینه‌های بیشتری را رقم می‌زند.

کاهش طول عمر ایمپلنت: اگر ایمپلنت در محیطی با تحلیل لثه شدید کاشته شود، بنا بر دلایلی که عنوان شد، ریسک پس زدن آن بالاتر می‌رود. حتی اگر پیوند استخوانی هم برقرار شود، ماندگاری ایمپلنت در این شرایط کمتر از شرایط مطلوب است. بنابراین احتمالاً خیلی زود باید دوباره آن را تعویض کنید.