روکش ایمپلنت یکی از اجزای حیاتی در کاشت دندان است

روکش ایمپلنت یکی از اجزای حیاتی در کاشت دندان است. این روکش نه تنها ظاهر طبیعی و زیبایی دندان‌ ها را حفظ می‌کند، بلکه به عملکرد صحیح دهان و توزیع یکنواخت فشار نیز کمک می‌کند. در این مقاله به بررسی انواع روکش ایمپلنت، مراحل نصب و مراقبت‌ های پس از آن می‌پردازیم.

کارکردهای روکش ایمپلنت

توزیع یکنواخت فشار : در هنگام جویدن، فشارهای زیادی به دندان‌ ها وارد می‌شود که اگر به‌درستی توزیع نشود، ممکن است به بافت‌ های اطراف آسیب برساند. روکش ایمپلنت این فشار را به صورت متعادل به استخوان فک انتقال می‌دهد و از بروز آسیب‌ های احتمالی مانند ترک‌ خوردگی یا ساییدگی استخوان جلوگیری می‌کند. 

جلوگیری از فرورفتگی استخوان : روکش ایمپلنت نقشی حیاتی در جلوگیری از تحلیل استخوان فک دارد. زمانی که دندان طبیعی از دست می‌رود، استخوان فک به دلیل عدم وجود فشار و تحریک لازم، به مرور زمان تحلیل می‌رود و حجم خود را از دست می‌دهد.

جلوگیری از کج شدگی دندان‌ ها : در صورتی که فضای خالی ناشی از از دست رفتن دندان پر نشود، دندان‌ های مجاور به‌مرور جابجا و کج می‌شوند. این موضوع می‌تواند بر ظاهر و عملکرد دهان تاثیر منفی بگذارد. روکش ایمپلنت با پر کردن فضای خالی دندان از جابجایی و کج شدگی دندان‌ های مجاور جلوگیری می‌کند و تراز مناسب دندان‌ ها را حفظ می‌نماید. 

بهبود تلفظ : از دست رفتن دندان‌ ها می‌تواند بر نحوه تلفظ کلمات تاثیر بگذارد، زیرا ساختار دهان و زبان برای ادای صداها نقش حیاتی دارد. استفاده از روکش ایمپلنت به بازگرداندن ساختار طبیعی دهان کمک کرده و مشکلات تلفظی را بهبود می‌بخشد.

ظاهر طبیعی: روکش‌های ایمپلنت به گونه‌ای طراحی شده‌اند که ظاهری بسیار شبیه به دندان‌های طبیعی دارند. مواد و ساختار این روکش‌ها به‌طور خاص به گونه‌ای است که در هنگام لبخند زدن و صحبت کردن به راحتی از دندان‌های طبیعی قابل تشخیص نیستند. این ویژگی به فرد کمک می‌کند تا بدون نگرانی از ظاهر دندان‌هایش، با اعتماد به نفس بیشتری در جمع حاضر شود.

مراحل ساخت و نصب روکش ایمپلنت

طراحی و قالب‌ گیری از دهان برای اندازه‌ گیری دقیق: در این مرحله، دندان‌پزشک با استفاده از قالب‌ های مخصوص، اندازه و شکل دقیق دهان و دندان‌ های بیمار را ثبت می‌کند. این قالب‌ گیری اولیه به ساخت روکش دقیق و متناسب با ساختار فک بیمار کمک می‌کند.

انتخاب جنس و رنگ روکش : پس از قالب‌ گیری، دندان‌ پزشک با مشورت بیمار، جنس و رنگ مناسب روکش را انتخاب می‌کند تا هماهنگی کاملی با دندان‌ های طبیعی بیمار داشته باشد. این مرحله به بهبود زیبایی و ایجاد ظاهری طبیعی‌ تر کمک می‌کند.

ساخت روکش متناسب با دندان‌ های دیگر : با استفاده از قالب‌ ها و اطلاعات جمع‌آوری‌شده، روکش در آزمایشگاه دندان‌ پزشکی تولید می‌شود. مواد مورد استفاده‌ می‌تواند از انواع سرامیکی یا فلزی باشد که با توجه به نیاز بیمار انتخاب می‌شود.

نصب نهایی و تنظیم دقیق برای ایجاد راحتی و کارایی : پس از آماده‌سازی روکش، دندان‌پزشک آن را روی پایه ایمپلنت نصب می‌کند و تنظیمات لازم را انجام می‌دهد تا از قرارگیری مناسب و راحتی بیمار اطمینان حاصل کند. این تنظیمات می‌تواند شامل ارتفاع، زاویه و نحوه قرارگیری روکش باشد تا عملکردی بهینه و طبیعی ارائه دهد.

انواع پروتز ایمپلنت از لحاظ روش اتصال

روکش ایمپلنت چسبی

روکش‌ های ایمپلنت چسبی به وسیله‌ ی چسب‌ های دندان‌ پزشکی خاص و مقاوم به پایه‌ ی ایمپلنت متصل می‌شوند. در این نوع روش اتصال، پس از قرارگیری روکش، چسب به سرعت سفت و باعث ایجاد یک پیوند محکم بین ایمپلنت و روکش می‌شود. این نوع روکش از مزایای مهمی برخوردار است؛ اول اینکه ظاهر بسیار طبیعی و همگونی با دندان‌ های طبیعی دارد، زیرا هیچ اتصال خارجی مانند پیچ در آن قابل مشاهده نیست. 

به همین دلیل، روکش چسبی بیشتر برای نواحی جلوی دهان و در شرایطی که زیبایی اولویت دارد، استفاده می‌شود. با این حال، از آنجا که برای برداشتن این نوع روکش نیاز به تخریب چسب و یا روکش است، این نوع کمتر برای مواردی توصیه می‌شود که نیاز به تنظیمات مکرر و یا تعمیرات دوره‌ای دارند.

روکش ایمپلنت پیچ‌ شونده

در روکش ایمپلنت پیچ‌ شونده، روکش به پایه ایمپلنت پیچ می‌شود و این روش اتصال به دندان‌ پزشک اجازه می‌دهد که روکش را به راحتی نصب و در صورت نیاز مجددا بردارد. این مزیت اصلی روکش‌ های پیچ‌ شونده است، چرا که هر زمان که نیاز به تنظیم، تعمیر، یا حتی تعویض روکش باشد، دندان‌ پزشک می‌تواند بدون آسیب به ایمپلنت، روکش را باز کرده و دوباره نصب کند. 
این ویژگی باعث می‌شود روکش‌ های پیچ‌ شونده بیشتر برای نواحی انتهایی دهان که نیاز به تحمل فشار زیاد دارند و جایی که دسترسی به روکش آسان‌ تر است، مناسب باشند. از آنجایی که پیچ روکش قابل مشاهده است، معمولاً یک پوشش روی پیچ قرار داده می‌شود تا ظاهر بهتری ایجاد کند.

انواع تاج ایمپلنت بر اساس جنس و برند

یک) روکش ایمپلنت زیرکونیا : روکش‌ های ایمپلنت زیرکونیا از مواد سرامیکی بسیار مقاومی ساخته شده‌اند که به دلیل سختی و دوام بالا شناخته می‌شوند. این روکش‌ ها علاوه بر استحکام بالا، زیبایی و ظاهری طبیعی دارند که آن‌ ها را به گزینه‌ ای ایده‌ آل برای استفاده در نواحی جلویی دهان تبدیل کرده است. زیرکونیا به دلیل مقاومت بالا در برابر شکستگی، خراشیدگی و فرسایش گزینه‌ ای محبوب میان افرادی است که به دنبال روکش‌ های باکیفیت و طولانی‌ مدت هستند.

دو) روکش ایمپلنت چینی (پرسلن) : روکش‌ های ایمپلنت چینی که با نام پرسلن نیز شناخته می‌شوند، از سرامیک‌ های معمولی تولید می شوند و از نظر هزینه مقرون‌ به‌ صرفه‌تر از زیرکونیا هستند. این روکش‌ ها به دلیل تطبیق‌ پذیری و سازگاری خوب با دندان‌ های طبیعی، بسیار محبوب هستند و گزینه‌ ای مناسب برای افرادی‌ اند که به دنبال روکش‌ های اقتصادی با ظاهری طبیعی هستند. اگرچه این روکش‌ ها از نظر مقاومت در سطح پایین‌تری نسبت به زیرکونیا قرار دارند، اما همچنان کیفیت قابل قبولی ارائه می‌دهند.

سه) روکش ایمپلنت سرامیکی : روکش‌ های سرامیکی یکی از گزینه‌ های پرطرفدار برای کسانی است که به دنبال شفافیت و زیبایی ظاهری نزدیک به دندان طبیعی هستند. این نوع روکش‌ ها به دلیل ظرافت و تطابق بالایی که با بافت طبیعی دندان دارند، برای دندان‌ های جلویی انتخاب بسیار مناسبی محسوب می‌شوند. همچنین، سرامیک به خوبی با لثه سازگار است و باعث تحریک یا التهاب نمی‌شود، اما ممکن است در برابر ضربه‌های شدید کمی شکننده باشد.

چهار) روکش ایمپلنت طلا : این نوع روکش از طلا یا آلیاژهای مقاوم آن ساخته می‌شود و به دلیل دوام و پایداری بالا، برای دندان‌ های خلفی که فشار جویدن بیشتری را تحمل می‌کنند، مناسب است. روکش‌ های طلا به دلیل ترکیب فلزی خود به راحتی شکسته نمی‌شوند و در برابر فرسایش مقاوم هستند. با این حال، به دلیل رنگ و ظاهر فلزی، معمولا برای دندان‌ های جلویی استفاده نمی‌شوند و بیشتر در دندان‌ های پشتی که از نظر زیبایی کم‌تر در معرض دید هستند، به کار می‌روند.

روکش موقت ایمپلنت

روکش‌ های موقت ایمپلنت در شرایطی مورد استفاده قرار می‌گیرند که فرآیند بهبود اولیه و آماده‌ سازی برای نصب روکش دائمی در حال انجام است. این روکش‌ ها نقش محافظتی دارند و با ایجاد پوششی موقت بر روی  پایه ی ایمپلنت، از بافت‌ های اطراف و لثه محافظت می‌کنند. از آنجایی که این مرحله از درمان نیاز به تعویض مکرر روکش ندارد، روکش موقت معمولا از مواد سبک و مقرون‌ به‌ صرفه مانند پلاستیک یا آکریلیک ساخته می‌شود.

روکش‌ های موقت ایمپلنت به دلیل طول عمر کوتاه‌ تر و قابلیت تعویض آسان، برای زمانی که تثبیت و بهبود کامل پایه‌ ی ایمپلنت مدنظر است، ایده‌ آل می‌باشند. این روکش‌ ها به بیمار این امکان را می‌دهند که در طول دوران بهبودی با ظاهری طبیعی ظاهر شود. علاوه بر این، استفاده از روکش موقت، به تنظیمات و آماده‌سازی نهایی ایمپلنت و دندان‌پزشک کمک می‌کند تا پیش از نصب روکش دائمی، مواردی مانند تراز و ارتفاع را بهتر تطبیق دهند.

پس از اتمام دوره بهبودی و اطمینان از پیوند کامل ایمپلنت با استخوان فک، روکش موقت با یک روکش دائمی و با دوام‌ تر جایگزین می‌شود که برای استفاده طولانی‌ مدت طراحی شده است و زیبایی و کارایی بیشتری دارد.

بهترین روکش ایمپلنت

انتخاب بهترین نوع روکش ایمپلنت به عوامل مختلفی بستگی دارد و بسته به نیازهای خاص هر بیمار، گزینه‌های متفاوتی وجود دارند. مهم‌ترین عواملی که در انتخاب نوع روکش تاثیرگذار هستند شامل: 

استحکام: برای افرادی که به استحکام بالای روکش اهمیت می‌دهند، مانند کسانی که ایمپلنت‌ های خلفی دارند و فشار بیشتری روی دندان‌ ها وارد می‌شود، روکش‌ های زیرکونیا و طلا  گزینه های مناسبی هستند. این روکش‌ ها مقاومت بالایی دارند و در برابر شکستگی و ساییدگی بسیار مقاوم‌ اند.

زیبایی و ظاهر طبیعی : برای بیمارانی که به ظاهر دندان اهمیت می‌دهند، خصوصا در دندان‌ های جلویی، روکش‌ های سرامیکی و زیرکونیا انتخاب ایده‌ آلی هستند. این روکش‌ ها شفافیت و درخشندگی نزدیک به دندان طبیعی دارند و ظاهری زیبا و طبیعی به لبخند بیمار می‌بخشند.

هزینه : بودجه بیمار نیز نقشی اساسی در انتخاب نوع روکش دارد. روکش‌ های چینی (پرسلن) به دلیل هزینه کمتر، برای بیمارانی که به دنبال گزینه‌ های مقرون‌ به‌ صرفه هستند، مناسب است. همانطور که گفته شد اگرچه این روکش‌ ها استحکام کمتری نسبت به زیرکونیا دارند، اما همچنان کیفیت و زیبایی قابل قبولی ارائه می‌دهند.

قابلیت تعویض و تعمیر : بیمارانی که احتمالا در آینده نیاز به تعویض یا تنظیم مجدد روکش دارند، می‌توانند از  روکش های پیچ‌ شونده استفاده کنند. این نوع روکش به دندان‌ پزشک امکان می‌دهد تا در صورت نیاز، روکش را به آسانی باز و دوباره نصب کند.

سازگاری با شرایط لثه : برخی افراد به دلیل حساسیت یا ویژگی‌ های دهانی خاص، نیاز به روکش‌ هایی دارند که با لثه و بافت‌ های اطراف کاملاً سازگار باشند. در این موارد، روکش‌ های سرامیکی و زیرکونیا به دلیل عدم تحریک بافت‌ های دهان، انتخاب بهتری هستند.

در نهایت، بهترین نوع روکش ایمپلنت به ترکیب این عوامل بستگی دارد و مشاوره با دندان‌ پزشک می‌تواند در انتخاب مناسب‌ ترین گزینه برای هر بیمار کمک‌کننده باشد.

مراقبت‌ های بعد از نصب روکش ایمپلنت

مسواک زدن منظم : حداقل دو بار در روز دندان‌ ها را با مسواک نرم و خمیردندان حاوی فلوراید تمیز کنید. مسواک زدن به حفظ بهداشت دهان و جلوگیری از تجمع پلاک در اطراف روکش کمک می‌کند.

استفاده از نخ دندان : برای تمیز کردن نواحی بین دندان‌ ها و روکش، از نخ دندان استفاده کنید. این کار از التهاب و عفونت‌ های لثه جلوگیری می‌کند.

مراجعه منظم به دندان‌پزشک : ویزیت‌ های دوره‌ ای برای بررسی وضعیت روکش و اطمینان از سلامت ایمپلنت ضروری است. دندان‌ پزشک می‌تواند هرگونه مشکل احتمالی را به‌موقع تشخیص دهد و از عوارض بعدی جلوگیری کند.

پرهیز از غذاهای سفت و چسبناک : مصرف غذاهای سفت و چسبناک می‌تواند به روکش ایمپلنت فشار وارد کند و احتمال شکستگی یا جدا شدگی آن را افزایش دهد.

افتادن و شکستگی روکش ایمپلنت

روکش ایمپلنت ممکن است به‌دلیل عوامل مختلفی دچار مشکلاتی نظیر درآمدن یا شکستگی شود. این موارد اغلب به نوع روکش، نحوه نصب و فشارهای وارد شده بر ایمپلنت بستگی دارند. در ادامه به جزئیات بیشتر درباره درآمدن و شکست روکش ایمپلنت و راه‌ حل‌های موجود پرداختیم.

افتادن روکش ایمپلنت

افتادن روکش ایمپلنت می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد که از جمله آنها می‌توان به مشکلات در نصب، کیفیت نامناسب چسب یا پیچ، یا فشار بیش از حد به روکش اشاره کرد. به طور مثال، در برخی از مواقع به دلیل جویدن یا گاز زدن غذاهای بسیار سفت، روکش ممکن است از جای خود خارج شود. همچنین، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند منجر به التهاب لثه و در نتیجه شل شدگی روکش شود. 

اقدامات لازم در صورت درآمدن روکش ایمپلنت

مراجعه سریع به دندان‌پزشک : در صورت درآمدن روکش، مراجعه سریع به  دندان پزشک ضروری است، زیرا روکش می‌تواند از دندان و ایمپلنت زیرین محافظت کند و عدم وجود آن باعث آسیب‌ های بیشتر می‌شود.

نگهداری از روکش افتاده : اگر روکش افتاده سالم است، آن را نزد خود نگه دارید و به دندان‌ پزشک خود تحویل دهید؛ گاهی اوقات امکان نصب مجدد همان روکش وجود دارد.

شکستن روکش ایمپلنت

شکستگی یا ترک‌ خوردگی روکش ایمپلنت بیشتر در مواردی رخ می‌دهد که فشار بیش از حد به روکش وارد شود. مصرف غذاهای سفت، استفاده نادرست از دندان به عنوان ابزار، یا حتی در برخی مواقع، تصادف یا  ضربه های شدید می‌توانند منجر به شکستگی روکش شوند. علاوه بر این، جنس و نوع روکش نیز نقش مهمی در مقاومت آن دارند؛ روکش‌ های ساخته‌ شده از زیرکونیا و سرامیک‌ های قوی به طور معمول مقاومت بالایی در برابر شکستگی دارند، در حالی که روکش‌ های موقتی یا از جنس ضعیف‌ تر ممکن است بیشتر در معرض شکستگی قرار بگیرند.

اقدامات لازم در صورت شکست روکش ایمپلنت

مشاوره با دندان‌پزشک برای تعمیر یا تعویض : دندان‌پزشک می‌تواند با توجه به میزان شکستگی، گزینه‌ هایی چون تعمیر یا تعویض کامل روکش را پیشنهاد دهد.

پیشگیری از شکست مجدد : در صورت شکستگی روکش، دندان‌ پزشک ممکن است توصیه‌ هایی برای تقویت یا تغییر نوع روکش ارائه دهد تا از بروز شکستگی‌ های مجدد جلوگیری شود. این تغییرات ممکن است شامل استفاده از روکش‌ های مقاوم‌ تر یا تغییر نحوه نصب باشد.

عوارض احتمالی نصب پروتز ایمپلنت

التهاب لثه : یکی از شایع‌ ترین عوارض پس از نصب پروتز ایمپلنت، التهاب لثه است. این وضعیت ممکن است به دلیل تحریک بافت‌ های اطراف ایمپلنت، تجمع پلاک، یا عدم رعایت بهداشت دهان به وجود بیاید. استفاده از مسواک و نخ دندان به صورت منظم و همچنین استفاده از دهانشویه‌ های ضدعفونی‌ کننده بعلاوه اجتناب از مصرف غذاها و نوشیدنی‌ های بسیار داغ یا سرد، و تنظیم پروتز توسط دندان‌ پزشک می‌تواند به کاهش این حساسیت کمک کند. در صورت بروز التهاب، مراجعه به دندان‌پزشک و استفاده از داروهای ضدالتهاب ضروری است.

 حساسیت:حساسیت دندان و لثه اطراف ایمپلنت یکی دیگر از عوارض احتمالی است که معمولا به صورت موقت پس از نصب پروتز تجربه می‌شود. این حساسیت ممکن است هنگام خوردن غذاهای گرم، سرد، یا سخت ایجاد شود و در مواردی به دلیل فشار پروتز بر بافت‌های اطراف نیز تشدید گردد.استفاده از محصولات مخصوص دندان‌ های حساس، اجتناب از مصرف غذاها و نوشیدنی‌ های بسیار داغ یا سرد، و تنظیم پروتز توسط دندان‌ پزشک می‌تواند به کاهش این حساسیت کمک کند.

عفونت:در موارد نادر، عفونت در اطراف ایمپلنت ممکن است ایجاد شود. این عفونت ممکن است به دلیل تجمع باکتری‌ ها، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، یا ضعف سیستم ایمنی رخ دهد. عفونت می‌تواند باعث درد، ورم، قرمزی، و در موارد شدیدتر تخریب بافت‌ های اطراف ایمپلنت شود.رعایت دقیق بهداشت دهان، مصرف داروهای آنتی‌ بیوتیک در صورت تجویز دندان‌ پزشک و پیگیری منظم وضعیت ایمپلنت توسط دندان‌ پزشک می‌تواند از بروز عفونت جلوگیری کند.

شل شدگی یا درآمدن پروتز : شل شدگی یا درآمدن پروتز نیز می‌تواند به‌دلیل عدم قرارگیری مناسب یا فشارهای نادرست بر آن رخ دهد. این وضعیت می‌تواند ناراحتی ایجاد کرده و نیاز به تنظیم مجدد پروتز داشته باشد.اجتناب از عادات نادرستی مانند جویدن اجسام سفت و مراجعه منظم به دندان‌ پزشک و پیگیری وضعیت پروتز می‌تواند به حفظ پروتز کمک کند.

آسیب به اعصاب اطراف : در برخی موارد نادر، نصب ایمپلنت ممکن است باعث تحریک یا آسیب به اعصاب موجود در ناحیه فک شود که منجر به بی‌حسی، درد یا گزگز در لب، لثه یا چانه می‌شود. انتخاب جراح ماهر و استفاده از تصاویر دقیق (مانند سی‌ تی‌ اسکن) می‌تواند به جلوگیری از این مشکل کمک کند. در صورت بروز آسیب عصبی، دندان‌ پزشک می‌تواند درمان‌ های متناسب را پیشنهاد دهد که ممکن است شامل داروهای ضدالتهاب یا فیزیوتراپی باشد.