تا به حال به واژه کراس بایت برخورده‌اید؟ این اصطلاح نوعی مشکل در فک و دندان‌ها می‌باشد

تا به حال به واژه کراس بایت برخورده‌اید؟ این اصطلاح نوعی مشکل در فک و دندان‌ها می‌باشد. هر گونه عدم تقارن دندان‌های فک بالا و پایین را مال اکلوژن می‌نامند. کراس بایت نوعی مال اکلوژن است. در کراس بایت دندان‌های فک بالا و پایین تقارن درستی ندارند. این مشکل به دلایل متعددی ایجاد می‌شود، درمان آن نیز می‌تواند به روش‌های مختلف انجام شود. 

علل ایجاد کراس بایت

• وراثت: یکی از اصلی‌ترین دلایل ایجاد کراس بایت، وراثت و ژنتیک است. 

• اختلالات رشد فک: کودکانی که رشد فک در آن‌ها ناهماهنگ اتفاق می‌افتد و فک بالا کمتر از میزان لازم رشد می‌کند. 

• مکیدن انگشت یا پستانک: مکیدن انگشت یا پستانک ممکن است کودک را آرام کند، اما می‌تواند مضرات زیادی به دنبال داشته باشد. یکی از مضرات این کار کم شدن پهنای کام یا سقف دهان است، این مشکل می‌تواند با تغییر وضعیت رشد فک بالا سبب بروز کراس بایت شود. 

• تنفس دهانی: برخی از کودکان عادت دارد از طریق دهان تنفس کنند، تنفس دهانی می‌تواند به کام فشار وارد کرده و سبب ایجاد کراس بایت شود. همچنین تنفس دهانی می‌تواند تورم لوزه‌ها شود، تورم لوزه‌ها تحریک زبان را به دنبال دارند. تحریک زبان سبب می‌شود، کودک زبان خود را به سقف دهان زده و فشار دهد که می‌تواند سبب کراس بایت شود. 

• تصادفات و آسیب‌های دهانی: تصادف و حوادث و همچنین آسیب‌هایی که به دهان وارد می‌شود می‌تواند منجر به بروز کراس بایت شوند. 

• بیماری‌های لثه: بیماری‌های لثه مانند تحلیل رفتن آن می‌توانند سبب ایجاد کراس بایت شوند. 

• از دست دادن زودهنگام دندان‌های شیری: چنانچه دندان‌های شیری زودتر از موعد بیفتند، زیمنه بروز کراس بایت فراهم می‌شود. همچنین اگر پیش از افتادن دندان‌های شیری، دندان‌های اصلی شروع به رشد نمایند، ممکن است کراس بایت اتفاق بیفتد. 

انواع کراس بایت 

کراس بایت ممکن است روی یک دندان و یا تعدادی از دندان‌ها ایجاد شود. اینکه کراس بایت در کدام محدوده از فک باشد، نوع آن را مشخص خواهد نمود. 

1. خلفی: چنانچه این ناهنجاری دندانی در قسمت عقب دندان‌های فک بالا و پشت دندان‌های پایین ایجاد شود، آن را کراس بایت خلفی گویند. 
2. قدامی: این عارضه در محدوده جلو دهان، دندان‌های جلویی فک بالا و عقب‌تر از دندان‌های پایین ایجاد می‌شود. در این صورت آن را کراس بایت قدامی گویند. 
3. گونه‌ای یا باکال: در حالتی که دندان‌های بالای فرد در یک سمت صورت به گونه بسیار نزدیک باشد، به نحوی که بر دندان‌های پایین منطبق نشود، کراس بایت گونه‌ای اتفاق افتاده است. این نوع کراس بایت در مقایسه با دو نوع دیگر نادر بوده و کمتر مشاهده می‌شود. 

عوارض عدم درمان کراس بایت 

کراس بایت می‌تواند مشکلات متفاوت دندانی ایجاد کند، به همین دلیل بهتر است درمان شود. با این وجود بسیاری از افراد گمان می‌کنند عدم درمان کراس بایت مشکل ساز نیست، در ادامه به بررسی مشکلاتی که درمان نکردن عارضه کراس بایت می‌تواند به وجود آورد، می‌پردازیم. 

• پوسیدگی و سایش دندان‌ها: در حالتی که دندان‌ها به درستی بر هم منطبق نشده‌اند، سایش آن‌ها روی هم بیشتر خواهد بود، تا حدی که می‌تواند سبب سایش و در بلند مدت آسیب به مینای دندان و پوسیدگی شود. 

• مشکلات احتمالی لثه: افراد مبتلا به کراس بایت نمی‌توانند به درستی از مسواک و نخ دندان استفاده کنند. همین امر بهداشت دهان و دندان را به خطر انداخته و احتمال بروز بیماری‌های لثه را افزایش می‌دهد. 

• اختلالات TMJ یا مفصل گیجگاهی-فکی: این مفصل در واقع فک بالا و پایین را به هم متصل می‌کند. این اختلال در این مفصل می‌تواند سبب بروز گوش درد، فک درد، بی‌حسی در نواحی مختلف صورت و علائم دیگری شود. 

• ظاهر: عدم درمان کراس بایت فرد را از داشتن یک لبخند زیبا محروم خواهد کرد.

• علاوه بر موارد فوق چنانچه کراس بایت را درمان نکنیم دچار مشکلاتی چون سردرد، دندان درد، مشکل در جویدن، مشکل در تکلم و گفتار و درد در گونه‌ها خواهیم شد. 

درمان کراس بایت 

درمان کراس بایت با توجه به نوع، شدت و نیاز به درمان دارای انواع مختلفی است. همچنین سن افراد در انتخاب نوع درمان اثر گذار است. به طور کلی با توجه به عوارض و مشکلاتی که کراس بایت می‌تواند برای فرد ایجاد کند، هر چه زودتر اقدام به درمان نماید، بهتر است. 

درمان کراس بایت با ونیر

کامپوزیت ونیر در واقع نوعی درمان زیبایی دندان است. در برخی موارد که کراس بایت و کجی دندان‌ها اندک و جزئی باشند، برای پوشاندن این عیوب می‌توان از ونیر استفاده نمود. در واقع کامپوزیت ونیر برای زیبایی دندان کاربرد دارد. 

• موارد استفاده: موارد کراس بایت بسیار جزئی که مینای دندان فرد سالم است. فرد باید لثه‌ها و دندان‌های حساس نداشته باشد. از بین بردن فاصله زیاد میان دندان‌ها نیز از این طریق ممکن است. 

• مزایا: اثر فوری دارد و نهایت در دو جلسه تمام می‌شود و می‌توانید نتیجه را ببینید. درگیری مراجعه مداوم به دندانپزشک را ندارید. 

• معایب: درمان قطعی مشکل کراس بایت نیست، تنها شکل ظاهری را بهبود می‌بخشد. برای کراس بایت‌های شدید قابل استفاده نیست. نیاز به مراقبت‌های بعدی بسیاری دارد. دائمی نیست و نیازمند ترمیم است. مینای دندان را در این روش تراش می‌دهند تا ونیر را روی آن نصب کنند. 

•  هزینه: این روش در مقایسه با سایر روش‌ها هزینه کمتری دارد. 

• مراقبت‌های بعد: نیاز به رسیدگی و مراقبت بسیار دارد. رعایت نکات بهداشتی دهان و دندان به علاوه رعایت رژیم غذایی مناسب یکی از این مراقبت‌ها است. همچنین باید از قرار گرفتن در معرض هر گونه ضربه و فشار دوری کنید. نباید دندان‌ها را روی هم بکشی و یا فشار دهید، چرا که احتمال شکست وجود دارد. ممکن است حساسیت ایجاد شود، لذا باید به صورت مداوم دندان‌ها و لثه‌ها را جهت بروز حساسیت احتمالی بررسی نمایید. 

درمان کراس بایت با پالاتال اکسپندر 

پالاتال اکسپندر یا گسترش دهنده کام یک وسیله ارتودنسی است که در فک بالا و سقف دهان قرار می‌گیرد. همانطور که از نام این وسیله مشخص است، سبب گسترده شدن فک شده و دو استخوان کام را به سمت بیرون می‌راند، این امر نامرتبی دندان‌ها را درمان خواهد کرد. 

• موارد استفاده: عموما دندانپزشکان از این روش برای درمان افراد در سن رشد استفاده می‌کنند. این روش برای افراد 12 تا 14 سال و کمتر از آن بسیار موثر است. 

• مزایا: در این روش فرد درد زیادی را تحمل نخواهد کرد. وسیع کننده کام توسط یک پیچ در سقف دهان تنظیم و سفت می‌شود. عموما از جمله درمان‌های موثر و مناسب است. مراقبت‌های بعدی خاصی نیاز ندارد.

• معایب: این درمان زمان‌بر است و ممکن است تا دو سال نیاز به استفاده از پالاتال اکسپندر باشد. این درمان در افراد بزرگسال چندان کارساز نیست. نیازمند به مراجعه مداوم و منظم به دندانپزشک که دارد.

•  هزینه: این درمان در دسته درمان‌های ارتودنسی قرار می‌گیرد و هزینه آن بسته به شدت عارضه متفاوت خواهد بود. اما در مقایسه با سایر روش‌ها هزینه کمتری دارد.

• مراقبت‌های بعد: به جز رعایت بهداشت دهان و دندان در این روش مراقبت خاصی نیاز نیست. فرد باید به صورت منظم و در زمان‌های تعیین شده به دندانپزشک مراجعه کند. 

درمان کراس بایت با ارتودنسی ثابت

ارتودنسی ثابت در واقع ترکیب براکت های فلزی و سیم‌ها هستند که به بریس شهرت دارند. بریس‌ها در این روش درمانی روی دندان و فک قرار می‌گیرند و با وارد آوردن فشار متناسب سبب جابه‌جایی درست دندان‌ها و قرار گرفتن آن‌ها در مکان درست می‌شوند. امکان آنکه دندانپزشک پس از طی دوره درمان برای شما استفاده از ریتینر را تجویز کند وجود دارد. این وسیله برای تثبیت وضعیت جدید دندان‌ها استفاده می‌شود. 

• موارد استفاده: ارتودنسی ثابت در انواع کجی دندان، اختلالات فک و اوربایت که همه جزئی از کراس بایت هستند کاربرد دارند. این روش برای تمامی رده‌های سنی قابل استفاده است و کارایی دارد. 

• مزایا: نیاز به مراقبت خاصی ندارند. درد و ناراحتی شدید ایجاد نمی‌کنند. برای تمامی سنین قابل استفاده است. 

• معایب: زمان‌بر است. ظاهر لبخند و دندان‌های فرد تا اتمام درمان نازیبا و با براکت‌ها همراه است. نیا به ساخت اختصاصی دارند. فرد باید تا اتمام دوره درمان به صورت مداوم و منظم به دندانپزشک مراجعه کند.

•  هزینه: بسته به شدت کراس بایت و نیاز به درمان، هزینه متفاوتی دارند، اما هزینه آن نسبتا بالا است. 

• مراقبت‌های بعد: رعایت نکات بهداشتی دهان و دندان و رعایت رژیم غذایی مناسب جهت نگهداری از بریس‌ها الزامی است. مراجعات به دندانپزشک باید به صورت منظم و دوره‌ای باشد. 

درمان کراس بایت با ارتودنسی شفاف

ارتودنسی شفاف یا نامرئی نوعی از ارتودنسی است که به آن متحرک نیز می‌گویند. در این روش قالب مورد نظر از مواد پلاستیکی شفاف و بدون رنگی ساخته می‌شود. فرد باید این قالب را در تمام طول روز روی دندان‌ها و در دهان خود نگه دارد. ممکن است بعد از دوره درمان تا مدتی نیاز به استفاده از ریتینر داشته باشید. 

• موارد استفاده: این روش برای افراد بالغ و نوجوانان توصیه می‌شود. 

• مزایا: روی دندان چیزی دیده نمی‌شود، لذا ظاهر فرد دچار تغییر نخواهد شد. به صورت اختصاصی ساخته می‌شود. 

• معایب: نیاز به مراقبت و نگهداری دارد. درمان در طول زمان اتفاق می‌افتد و به سرعت تغییری ایجاد نخواهد شد. برای تمام سنین قابل استفاده و کاربردی نیست. 

•  هزینه: هزینه آن در مقایسه با ارتودنسی ثابت بیشتر است. 

• مراقبت‌های بعد: بیرون آوردن و قرار دادن مجدد قالب در دهان نیاز به آموزش دارد. نگهداری قالب شرایط خاصی دارد. شستشو و تمیز نگهداشتن قالب بر رعایت نکات بهداشتی دهان و دندان اضافه می‌شود. نیاز مراجعه دوره‌ای به دندانپزشک وجود دارد. 

درمان کراس بایت با جراحی ارتوگناتیک

آخرین و پیچیده‌ترین روش درمان کراس بایت را می‌توان جراحی دانست. این روش درمانی در موارد خاص استفاده می‌شود. طی این جراحی استخوان فک بالا شکسته شده و در جای درست خود قرار می‌گیرد. به علاوه جراح از طریق وسعت بخشیدن به کام و تراز کردن فک بالا و پایین می‌تواند کراس بایت را درمان نماید. جراحی فک ممکن است یکی از دشوارترین و پیچیده‌ترین جراحی‌ها باشد، اما در این شرایط بهترین انتخاب برای سلامت دهان و دندان شما خواهد بود. 

• موارد استفاده: عموما برای بزرگسالانی که سن رشد را رد کرده‌اند، انجام می‌شود. همچنین در مواردی که دندانپزشک تشخیص دهد از طریق ارتودنسی امکان برطرف کردن کراس بایت وجود ندارد، جراحی را پیشنهاد می‌دهد. 

• مزایا: در مقایسه با سایر روش‌ها سرعت بیشتری دارد. درمان قطعی و دائمی است. 

• معایب: نوعی جراحی است و تمامی عوارض و مشکلات جراحی را با خود دارد. فک و صورت فرد به مدت طولانی بسته خواهد بود. 

•  هزینه: هزینه این روش در مقایسه با سایر روش‌ها بالاتر بوده و با توجه به آنکه نوعی جراحی است، هزینه بیمارستان و موارد جانبی را نیز به هزینه‌های موجود، اضافه خواهد کرد. 

• مراقبت‌های بعد: مراقبت‌های بعد از جراحی مانند رعایت نکات بهداشتی، پرهیز از سخن گفتن، عدم توانایی خوردن و آشامیدن تا چند روز و بعد از آن رعایت رژیم غذایی از کمترین نمونه‌ها است. به طور کلی این روش نیاز به مراقبت‌های بیشتری دارد. فرد تا بهبود کامل نمی‌تواند به روند عادی زندگی باز گردد.