تفاوت آمالگام و کامپوزیت؛ بررسی علمی مواد ترمیمی دندان

مواد پر‌کننده مختلفی با مزایا و معایب مخصوص برای پر کردن دندان پس از رفع مشکل پوسیدگی وجود دارد

مواد پر‌کننده مختلفی با مزایا و معایب مخصوص برای پر کردن دندان پس از رفع مشکل پوسیدگی وجود دارد. دو ماده پر‌کننده اصلی آمالگام و کامپوزیت هستند که توسط دندانپزشک برای ترمیم دندان مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دو نوع ماده از نظر استحکام، میزان ماندگاری، هزینه و دیگر موارد با یکدیگر متفاوت هستند. در ادامه قصد داریم به تفاوت آمالگام و کامپوزیت، میزان اثربخشی، مزایا و معایب هر کدام بپردازیم. با مقایسه بین این دو نوع ماده پر کردنی و اطلاع از فرق آمالگام با کامپوزیت می‌توان انتخاب بهتری در زمان استفاده از درمان دندانپزشکی داشت.

آمالگام
 

آمالگام همان ماده نقره‌ای رنگ مورد استفاده برای دندان‌های پر شده است که در قسمت حفره دندان قرار می‌گیرد. این ماده پرکردنی در واقع آلیاژی است که شامل عنصر جیوه بوده و با فلزاتی نظیر نقره، قلع و مس ترکیب شده است. این ترکیب به شکل خمیر در آمده و در صورت قرارگیری درون حفره دندان سفت می‌شود. از سال‌ها پیش تاکنون از آمالگام به عنوان پر‌کننده دندانی استفاده می‌شود. این ماده استحکام، طول عمر و دوام بالایی داشته و به دلیل قیمت مقرون به صرفه، از محبوب‌ترین گزینه‌ها در بین دندانپزشکان محسوب می‌شود.

ترکیب و ساختار آمالگام
 

ترکیب آمالگام عمدتا شامل جیوه، فلزاتی مانند قلع، مس و نقره است که ممکن است با توجه به ساختار آن، ترکیبات مختلف دیگری نیز داشته باشد. به عنوان مثال آمالگام‌های کم مس ‌دارای درصد مس کمتری هستند. آمالگام‌های کروی و مخلوط انواع دیگری از آمالگام هستند که در آن ذرات آلیاژ به شکل کره نامنظم قرار داشته و بدین ترتیب بهتر در حفره دندان قرار می‌گیرند. این نوع آمالگام استحکام بالاتری را نسبت به دیگر انواع خود ایجاد می‌کند. دندانپزشک با توجه به شرایط بیمار، اندازه حفره ،عمق آن و موقعیت دندان ممکن است آمالگام با ترکیبات مختلف را مورد استفاده قرار دهد.

در برخی موارد از فلزاتی نظیر طلا، پلاتین، تیتانیوم یا نقره نیز به دلیل مقاومت بسیار مناسب در برابر فشار و خوردگی برای ساخت آمالگام استفاده می‌شود.

کاربرد‌های آمالگام
 

• استفاده از آمالگام برای ترمیم دندان‌های ترک خورده، شکسته و آسیب دیده
   
• استفاده از ماده آمالگام برای ترمیم و پر کردن دندان‌ها پس از پوسیدگی به عنوان تفاوت آمالگام و کامپوزیت
   
• ترمیم دندان‌هایی که در اثر فرسایش دچار مشکل فرسودگی شدند.
   
• در برخی موارد از آمالگام برای ترمیم نقص‌های ظاهری دندان مانند فاصله بین دندان‌ها یا بهبود شکل ظاهری آن‌ها استفاده می‌شود.

مزایای آمالگام
 

• ایجاد یک ساختار طبیعی در دندان‌ها
   
• این ماده برای بازسازی و ترمیم دندان‌های آسیب دیده کاربرد دارد.
   
• مقاومت بالای آمالگام باعث استحکام و پایداری بیشتر دندان‌ها خواهد شد.
   
• در صورت استفاده از آمالگام ترازبندی در دندان‌ها کاهش پیدا کرده و دیگر نیاز به حذف بخش عظیمی از دندان‌ها نخواهد بود.
   
• استفاده از آمالگام برای قرار دادن درون دندان بسیار آسان است.
   
• آمالگام نسبت به مواد دیگر مانند کامپوزیت از قیمت مناسب‌تری برخوردار است.
   
• ساختار آمالگام به دلیل وجود فلزات به گونه‌ای است که می‌تواند برای پرکردگی بزرگ و دندان‌های آسیاب گزینه بهتری باشد.

معایب آمالگام
 

• امکان بروز حساسیت در زمان استفاده از آمالگام
   
• نیاز به ترازبندی و همسطح کردن دندان‌ها قبل از قرارگیری آمالگام روی دندان
   
• احتمال خراب شدن آمالگام به دلایلی مانند عدم مراقبت کافی
   
• احتمال تاثیر آمالگام بر سلامت فرد به دلیل قرارگیری جیوه در ترکیبات آن
   
• ظاهر نامطلوب آمالگام و عدم هماهنگی با زیبایی دندان‌ها
   
• انبساط یا انقباض آمالگام در اثر تغییرات دمایی و احتمال شکستگی لبه‌های پرکردگی
   
• احتمال ایجاد حساسیت‌هایی نظیر تورم لثه، سردرد یا احساس طعم فلز در دهان در افراد به دلیل مواد تشکیل دهنده آمالگام

دوام و ماندگاری آمالگام
 

دوام و ماندگاری این ماده پر‌کننده دندانی به عوامل مختلفی بستگی دارد. در حالت عادی می‌تواند حداکثر بین ۱۰ تا ۱۵ سال دوام بیاورد. البته این مدت زمان به عواملی از قبیل محل قرارگیری آمالگام در دهان، عادات دهانی فرد، کیفیت مواد استفاده شده، میزان تخصص و مهارت دندانپزشک، میزان پرکردگی دندان و غیره بستگی دارد. از طرفی در بیان تفاوت آمالگام و کامپوزیت باید گفت سایش، ایجاد فشار در اثر جویدن، ترک یا شکستگی در اطراف آمالگام یا پوسیدگی دندان‌های مجاور می‌تواند باعث کاهش طول عمر آن شود.

هزینه استفاده از آمالگام
 

هزینه آمالگام با توجه به ترکیبات آن، میزان مورد استفاده، میزان و عمق حفره دندان و تخصص دندانپزشک متفاوت خواهد بود. این ماده اغلب برای کردن دندان‌های خلفی مورد استفاده قرار گرفته و به دلیل فرایند نصب آسان یک انتخاب محبوب در بین دندانپزشکان محسوب می‌شود. البته باید گفت آمالگام نسبت به دیگر پر‌کننده‌های دندان مانند کامپوزیت هزینه کمتری دارد، اما ممکن است رنگ نقره‌ای تیره آن از نظر زیبایی‌شناسی برای بسیاری از افراد چندان خوشایند نباشد. در برخی موارد انتخاب آمالگام یا کامپوزیت توسط بیمار انجام می‌شود.

کامپوزیت
 

کامپوزیت دندان به عنوان یک روش درمانی زیبایی بر‌ای دندان‌های کج، نامرتب و آسیب دیده مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش یک ماده شیمیایی به شکل خمیر به نام کامپوزیت روی دندان‌ها قرار گرفته و فرم آن‌ها را تغییر می‌دهد. این روش به دلیل نصب آسان و سریع بسیار پرطرفدار بوده و به راحتی می‌تواند برخی مشکلات جزئی ظاهری دندان مانند کجی دندان، شکستگی، رنگ زرد و حفره‌های دندانی را برطرف کند. مواد کامپوزیت با مینا و عاج دندان پیوند خورده و به راحتی قسمت‌های نامرتب را پر می‌کند.

ترکیب و ساختار کامپوزیت
 

کامپوزیت دندان از جنس رزین، گلاس و کوارتز بوده و به شکل یک ماده خمیری روی دندان قرار داده می‌شود. سپس دندانپزشک به راحتی آن را فرم داده و از یک نور مخصوص برای ثبات بیشتر و سفت شدن آن استفاده می‌کند.
 

کاربرد‌های کامپوزیت
 

• پر کردن حفره‌های دندانی که در اثر پوسیدگی ایجاد شده باشد.
   
• استفاده از کامپوزیت سرامیکی برای مرتب کردن دندان‌های نامرتب
   
• بهبود ظاهر دندان و ایجاد طرح لبخند
   
• از کامپوزیت برای دندان‌های شکسته و کج استفاده خواهد شد و این تفاوت آمالگام و کامپوزیت است.
   
• بهبود ظاهر دندان‌های فاصله‌دار همراه با بازگشت زیبایی
   
• اصلاح جزئی دندان‌ها، ترمیم شکستگی و دندان‌های دچار لب پریدگی
   
• رفع زردی و لکه‌های ایجاد شده روی دندان
   
• اصلاح لبه و سطح دندان‌های شکسته

مزایای کامپوزیت
 

• عدم نیاز به داروی بی‌حسی در زمان استفاده از کامپوزیت
   
• امکان انتخاب رنگ کامپوزیت به طور هماهنگ با دندان‌های طبیعی
   
• پر کردن حفره‌های دندانی با استفاده از کامپوزیت
   
• برطرف کردن مشکل دندان‌های فاصله‌دار، نامرتب، کج یا از دست رفته
   
• هزینه بسیار مناسب نسبت به روش‌های دیگر مانند لمینت
   
• اصلاح رنگ، بد شکلی و بد فرمی دندان‌ها
   
• انجام روش کامپوزیت به آسانی و تنها در یک جلسه دندانپزشکی

معایب کامپوزیت
 

• احتمال زرد شدن و شکستن کامپوزیت در صورت عدم رعایت مراقبت‌های لازم
   
• افزایش حساسیت پس از کامپوزیت دندان
   
• احساس درد بعد از انجام کامپوزیت
   
• بروز حساسیت در خوردن غذا‌های گرم و سرد
   
• احتمال تراشیدن بیش از اندازه مینای دندان به علت مهارت ناکافی دندانپزشک
   
• احتمال پوسیدگی دندان پس از کامپوزیت
   
• بروز عفونت در لثه
   
• امکان استفاده از مواد اولیه بی‌کیفیت توسط دندانپزشک ناوارد
   
• ایجاد بوی بد در دهان
   
• عدم یک رنگ بودن دندان‌ها پس از کامپوزیت
   
• احتمال ایجاد فاصله بین دندان‌ها

دوام و ماندگاری کامپوزیت
 

دوام و ماندگاری کامپوزیت روی دندان به میزان مراقبت‌های انجام شده، کیفیت کامپوزیت به کار رفته و جنس آن بستگی دارد. در صورت نگهداری درست، کامپوزیت می‌تواند حدود ۵ تا 8 سال سالم باقی بماند. البته در این مدت نیاز است تا روکش‌ها پالیش شوند. همچنین رعایت بهداشت دهان و دندان برای جلوگیری از دندان‌ها ضروری است.
 

هزینه استفاده از کامپوزیت
 

هزینه کامپوزیت دندان به عنوان یکی از خدمات زیبایی دندانپزشکی به دندان پزشک و میزان تخصص او، هزینه مواد و برند مورد استفاده بستگی دارد. از دیگر تفاوت آمالگام و کامپوزیت در میزان هزینه آن‌ها است. همچنین مدت زمان انجام کامپوزیت، آماده‌سازی‌های اولیه، شرایط دندان‌ها، سلامت دندان و نوع کامپوزیت، همگی روی هزینه نهایی موثر خواهند بود. برای اینکه قیمت کامپوزیت هر دندان به طور دقیق مشخص شود بهتر است به دندانپزشک مراجعه کرده و قیمت کامپوزیت را برای دندان جلو یا به صورت کامل مشخص کنید.

کدام بهتر است، آمالگام یا کامپوزیت؟